Mo ma Mường là một đối tượng văn hóa độc đáo, gắn chặt với nghi lễ tang ma Mường. Ngày xưa, một lễ tang Mường có thể kéo dài đến mười hai đêm hoặc lâu hơn nữa. Hiện nay, do nhu cầu đơn giản hóa, đám tang người Mường thường chỉ còn một đêm mo. Mo ma Mường trên thực tế không chỉ là các bài cúng mang tính nghi lễ mà còn là (1) sử thi dân tộc, trong đó “Đẻ đất đẻ nước” xứng đáng là một áng mo vĩ đại nhất, kỳ diệu nhất, (2) là liên lạc viên đưa linh hồn người vừa khuất đi gặp tổ tiên, đi thăm thú non sông đất nước, đi kiện, đi sắp xếp nơi ăn chốn ở tại Mường Ma (nơi các hồn ma sinh sống).
Hồn ma Mường phải đi các điểm sau trước khi ổn định nơi cư trú ở Mường Ma:
1- Mường người (Lang Cun); 2- Mường Ma (Pa Vì quốc mẫu); 3- Mường trời thấp (Chín Đồng); 4- Mường trời cao (Vua trời); 5- Mường nước (Vua Khú); 6- Mường âm phủ (Pưa đỉn).
Các roóng mo mô tả 6 thế giới này chính là vũ trụ quan, nhân sinh quan của người Mường.
Về mặt hình ảnh, các chuyến đi này chỉ được thể hiện bằng cách con cháu trong gia đình đứng hai bên quan tài để nghe lời mo của ông Ậu (ông Mo) dẫn dắt. Giữa các chuyến đi ảo, hồn ma và con cháu đều được nghỉ giải lao và ăn uống thật.
|