Kỹ thuật chụp ảnh thể thao - Phần II

[Nikonian2006]

(đến hôm nay em mới đọc tài liệu được để viết tiếp, thành thật xin lỗi mọi người)

3. Bóng chuyền

Bóng chuyền hiện tại gồm có hai thể loại một là thể thoại thi đấu trong nhà indoors và thể loại bóng chuyền bãi biển thi đấu trên đất cát. Vì sự phân chia này cộng thêm tùy giải thi đấu là chuyên nghiệp hay không, bạn sẽ phải có sự chuẩn bị khác nhau. Lấy ví dụ, nếu là thi đấu không chuyên nghiệp bạn có thể được phép đến gần sân thi đấu hơn. Khi mức độ chuyên nghiệp càng lên cao, bạn sẽ phải lùi xa ra và vì vậy chiều dài ống kính của bạn sẽ thay đổi. Ở bóng chuyền bãi biển bạn thậm chí cần phải đem theo sun blocks.

Trong thể loại này bạn nên chụp dọc vì cầu thủ nhảy lên nhảy xuống khá nhiều và hầu như không di chuyển ngang nhiều. Nếu bạn chụp từ ngang sân vào bạn phải lưu ý chọn góc sao cho hình chụp ra thấy được khuôn mặt. Ở vị trí này đây là cơ hội cho bạn chụp được những cảnh vận động viên vươn người ra (dive) để lấy bóng mà khả năng bố cục bị che khuất bởi vận động viên khác không nhiều.

Trong thể loại này bạn chỉ có ba động tác chính là ba chạm (một, hai và ba) tiếng Anh gọi là diggers, setters and hitters. Diggers là loại khó chụp nhất vì vận động viên di chuyển nhiều vị trí trên sân nhưng lại tạo ra vị trí lao người cứu bóng cho ra ảnh đẹp. Setters và hitters dễ chụp hơn vì khu vực di chuyển của họ rất giới hạn.

Trong thể loại này, ảnh safeties là ảnh bạn chụp vận động viên giao bóng và chạm hai vì nó khá là dễ chụp so với thể loại khác. Sau khi thỏa mãn bạn chụp những người hitters và những người cản bóng blockers. Cuối cùng là bạn chụp divers cứu bóng.

4. Golf

Trong môn thể thao này, nếu bạn nhìn nó từ góc độ chụp action thì đây là thể loại khá dễ để chụp. Tuy nhiên, nếu bạn nhìn tổng thể môn chơi thì đây là môn khó chụp không phải dễ như bạn tưởng. (Hãy xem lý do bên dưới).

Golf là một môn liên quan đến độ xa và đánh chỉ về một hướng duy nhất. Nó đánh theo một đường thẳng phía trước và đánh từ lỗ này sang lỗ khác. Vì lý do an toàn cho bạn, bạn sẽ bị hạn chế rất nhiều về vị trí chụp ở nơi mà player đánh cú đầu tiên (swing).

Vì lý do đánh xa như đã nói ở trên, bạn có hai sự lựa chọn như sau để chụp:

(a) Bạn chọn một vị trí chụp và bạn ở tại đó chụp nhiều vận động viên khác nhau; hoặc

(b) Nếu bạn có thể tự thu xếp được việc di chuyển cho mình bằng xe đặc biệt trong sân (cart) thì bạn sẽ di chuyển theo một vận động viên duy nhất và chụp họ từ lỗ này sang lỗ khác.

Cũng như billiards, đây là một môn thể thao rất kỵ với tiếng ồn vì nó rất dễ dàng làm cho vận động viên mất tập trung. Chính tiến ồn sẽ buộc bạn phải cách xa vận động viên và vì vậy, cho dù bạn dùng 400mm ở giải chuyên nghiệp, bạn vẫn chưa có thể chụp cận cảnh được. Thậm chí ở một số giải ban tổ chức còn yêu cầu bạn phải che đậy máy của bạn lại để giảm bớt tiếng ồn shutters khi nó chụp liên tục.

Những cảnh action chủ yếu của môn này là lúc đánh banh đã bay đi và gậy hướng về sau, lúc gậy gần chạm banh, hoặc lúc vận động viên đưa gậy về phía sau chuẩn bị đán banh. Trong thể loại này vì ít action cho nên bạn có rất nhiều cơ hội để chụp safeties.

[Lời bình của em, sự giống nhau nữa của billiards và golf là đây là thể loại thiên về kỹ thuật không phải thiên về sức mạnh. Vì vậy, khi bạn bước vào bàn billiards, nếu bạn thấy người nào đánh dùng bạo lực liên tục thì đó không phải là người có trình độ cao. Bạn thỉnh thoảng sẽ cần phải dùng power shot nhưng nếu cứ đánh mạnh cho bi chạy suốt trên bàn thì có lẽ là beginners].

[Nikonian2006]

4A. Tennis

Lẽ ra em tiếp tục viết tiếp thể loại Điền Kinh (Tracks and Fields) nhưng em muốn bổ sung thêm kỹ thuật chụp tennis này nhân dịp Chủ Nhật tuần này VNPHOTO có tổ chức giải tennis phong trào. Phần này hoàn toàn là những kinh nghiệm của riêng bản thân em không phải là của dân professional "truyền" lại như những mục khác em đã viết ra. Lẽ ra em định viết vào trong topic giải tennis của anh Lubu nhưng sợ rằng bài viết không thích hợp nên viết vào trong topic này hy vọng rằng một bạn nào beginners muốn chụp thử ảnh action trong dịp giải tennis này sẽ đọc được và có cách nhìn tốt hơn về kỹ thuật chụp trước khi chụp thực tế.

Nếu bạn muốn chụp con người trong tennis (không phải chụp cảnh đánh tennis) trong giải này thì bạn hãy lưu ý những điểm sau:

(1) Lens ít nhất phải là 200mm preferably 300mm đến 600mm F4. Tùy theo khả năng chiều dài các bạn có được các bạn sẽ chọn vị trí như sau:

(a) Với 200mm, bạn ngồi ở vị trí ngang sân ngay với vị trí trọng tài và (hoặc) ball boys. Từ vị trí này, bạn sẽ có thể chụp close up khi player đang ở một phần tư của sân cùng một phía với bên bạn đang ngồi. Nếu bạn ngồi ngay ở giữa bạn sẽ chụp được cả hai players ở (phần tư) hai bên (chung bên với bạn ngồi). Nếu bạn chụp player ở bên kia rất khó khăn cho 200mm lấy đến head shots và upper-body shots;

(b) Với 300mm trở lên đến 600mm và bạn ngồi ngang sân bạn có thể vô tư chụp close up đến headshot của player ở phần tư phía xa bạn ở mỗi bên sân;

(c) Với một số ít (một hoặc hai) bạn có lens từ 400mm đến 600mm, bạn hãy nghĩ đến chụp full body shots. Vị trí bạn chọn là đứng ở phía sau sân, ở trên cao và chụp từ trên cao xuống players ở phía bên kia của lưới. Bạn sẽ hỏi là "quái, tại sao phải đứng cao?". Câu trả lời là nếu bạn đứng thấp bạn sẽ bị lưới cản, và background của bạn sẽ xấu (vì ở giải phong trào này bản thân background là xấu). Ở vị trí đứng xa đằng sau này, 200mm sẽ cho bạn chụp phong cảnh thi đấu mà thôi không thể nào close up cho body shot được; hoặc

(d) Nếu bạn có lenses ở điểm (1)(c) nói trên và đứng ở trên cao sau lưng players, thử xem bạn có thể chụp closeup cho player (ngay ở bên sân gần bạn) đang ném banh lên và serve về hướng bên kia. Với góc này ảnh sẽ đẹp vì bạn sẽ thấy sự tập trung trong đôi mắt của player khi đánh banh thể hiện ngay trong ảnh của bạn.

(2) Như em đã nói ngắn gọn ở trên, ở giải thi đấu phong trào này, background sẽ rất là xấu. Vì vậy, nếu bạn không chụp very closeup, ảnh action của bạn rất khó có thể đạt yêu cầu.

(3) Một tấm ảnh chụp tennis players đạt yêu cầu phải có ít nhất những yêu cầu sau:

(a) Phải thể hiện được emotion của player khi đánh. Nếu một tấm ảnh chụp ra không thể hiện được tính dữ dội của hành động không hấp dẫn người xem. Một số player sẽ có post-play emotions, hãy lưu ý đến những khoảnh khắc này. Nó dễ chụp hơn nhưng khoảnh khắc không nhiều;

(b) Phải thấy được khuôn mặt và focus phải là khuôn mặt không phải là banh;

(c) Phải chụp ở khoảnh khắc banh đang nằm trong, hoặc gần, vợt. Đây là điều thách thức nhất với beginners vì họ không chụp được đúng khoảnh khắc và (hoặc) tốc độ không đủ nhanh. Với ISO200 ánh sáng mặt trời như ở VN không khó khăn gì cho bạn chụp closeup với tốc độ từ 500 đến 1000 với fast (pro) lenses. Hãy để ý đến điều em nói trước đây về sự tương quan giữa tốc độ chụp vả khoảng cách giữa hai người. Nếu bạn chụp từ xa và muốn bắt dính banh, không cần phải dùng tốc độ cao đến 500;

(d) Phải để ý đến background trước khi chụp. Closeup sẽ giúp cho background rất nhiều và đó là lý do vì sao pro đều chụp closeups. Nếu full body phải là chụp từ trên cao xuống mặt sân để tránh background; và

(e) Phải hạn chế, hoặc không, dùng Photoshop để chỉnh sửa nội dung của ảnh action đã chụp. "Chỉnh sửa nội dung" có định nghĩa là bạn chụp background xấu bạn về bạn clone nó đi. Nếu bạn là non-pro bạn sửa sao cũng được nhưng nếu bạn muốn rèn luyện mình trở thành pro sống bằng chụp ảnh thể thao bạn phải nâng cao tay nghề chụp ảnh thể thao của mình bằng việc không "chỉnh sửa nội dung". Nếu bạn chụp hư background, trừ phi bạn có lý do chính đáng, đó là do kỹ năng của bạn cần phải được rèn luyện thêm. Pro chụp một giải vài trăm tấm sử dụng được nó không có thời gian ngồi đó để "photoshop" ảnh của nó. Một lý do nữa là bạn có thể bị chủ cho rằng bạn vi phạm đạo đức nghề nghiệp khi bạn chỉnh sửa nội dung của ảnh.

(4) Nếu có thể làm được vì đây không phải là giải chuyên nghiệp, bạn mang theo một cái thang vững chắc và cao giúp cho bạn chụp từ phía sau ở trên cao. Hãy cẩn thận về sự an toàn cho mình. Có thể nhờ bạn khác giữ thang và thay phiên nhau chụp.

Chúc các bạn may mắn (chúc Oro may mắn) và chờ xem ảnh của các bạn. Tennis cũng là một trong những thể loại em thích chụp nhất và tiếc là không có dịp chụp được lần này. Nếu có thắc mắc gì thêm xin mọi người post lên để hỏi.

[Nikonian2006]

5. Track and Field

(Em tạm dịch từ này là điền kinh vì thật sự không biết tiếng Việt chính xác là gì nhưng Track and Field trong tiếng Anh có nghĩa là bao gồm cả chạy ở ngoài đường tracks quanh sân vận động và những môn trong sân vận động field như nhảy cao, ném lao, chạy ba bước, nhảy xa etc).

Vì đây là môn thể thao có nhiều loại hình thi đấu cho nên bạn có bất nhiều cơ hội để chụp. Vấn đề khó khăn là do sân vận động quá lớn và trong thi đấu chuyên nghiệp (ví dụ Olympics) bạn sẽ bị giới hạn về việc access vào để chụp cho nên bạn phải tính trước là chụp sự kiện thi đấu nào chứ không phải bao hết cả sân.

(1) Đối với các cuộc thi đấu chạy Track, không có rule nào có sẵn chỉ cho bạn chụp ảnh nào là thuộc loại safeties. Đối với chạy cá nhân (không phải tiếp sức) bạn có thể chụp ở nơi về đích hoặc chụp vận động viên đang nhảy qua rào cản nếu là chạy vượt rào. Nếu là chạy tiếp sức thì việc bạn chụp lúc trao gậy sẽ khó khăn vì có thể một trong hai vận động viên trao (nhận) gậy sẽ che mất góc bạn chụp. Nếu bạn chụp một vận động viên đang chạy trên track thì bạn phải dùng focus tracking. Tuy nhiên, nếu bạn chụp ở nơi về đích thì bạn có thể dùng focus trước ngay tại chỗ về đích và để DOF vừa phải đừng quá mỏng.

(2) Đối với môn thi đấu trong sân vận động Field, có nhiều môn trong đây giúp cho bạn focus trước rất dễ dàng mà không cần phải lo ngại về khả năng AF của máy. Ví dụ, bạn focus trước ở xà ngang cho nhảy cao và nhảy xào và vận động viên nào đang chuẩn bị vượt qua là bạn chụp. Nếu như bạn focus trượt một lần không sao cả vận động viên nào cũng nhảy 2-3 lần. Ném lao cũng vậy, người ném lúc nào cũng dừng lại ở đúng chỗ quy định cho nên rất dễ cho bạn focus và chụp. Ở môn này vận động viên có rất nhiều emotion sau khi ném lao xong cho nên bạn chụp cả vào đỉnh lúc ném lao đi và chụp luôn emotion sau đó. Đối với nhảy xa và nhảy xa ba bước bạn cũng có thể focus trước ở khoảnh cách ngay trước điểm mức cuối cùng trên đường chạy trước khi họ nhảy và sau đó bạn chụp liên tục họ bắt đầu nhảy lên.

Nếu bạn có chỗ access tốt, chỉ cần 70-200mm bạn cũng có thể chụp được những bức ảnh đẹp. Nếu không thì bạn cần phải có lens dài hơn. Dù vậy, trong đa số trường hợp bạn vẫn có thể chụp được với lens tiêu cự ngắn.

6. Thể dục Dụng cụ

Đây là môn thể thao bạn tuyệt đối không được sử dụng đèn flash trong khi thi đấu. Ánh sáng flash sẽ rất dễ dàng làm cho vận động viên mất tập trung, hoặc chỉ cần một chút do dự, thì họ té gây ra chấn thương rất nguy hiểm. Điều tệ hại khi chụp trong môn thi đấu này là ánh sáng nơi thi đấu không đủ cho bạn chụp (bạn lưu ý là người viết bài này vào lúc chưa có máy chụp được ISO cao hiện nay).

Môn này giống Track and Field ở chỗ có nhiều môn thi đấu cùng một lúc nhưng khác ở chỗ là đa số môn thi đấu đều giới hạn ở một nơi nhỏ nào đó cho nên rất dễ cho bạn focus và chụp.

(1) Đối với những môn thi đấu trên sàn, nếu bạn chụp vận động viên đang nhào lộn, bạn phải có AF tốt. Bạn chụp họ đang lộn trên không và, quan trọng không kém, bạn chụp lúc họ đang ở trên mặt đất trong tư thế múa đẹp hoặc đang mĩm cười.

(2) Đối với những môn thi đấu trên xà như xà đơn, xà kép, etc có rất nhiều cơ hội cho bạn chụp khi vận động viên đang thể hiện kỹ thuật đẹp, sức mạnh hoặc emotion của họ trong thi đấu.

(3) Đối với những môn thi đấy như nhảy ngựa (vault apparatus) sẽ khó khăn hơn và tốn nhiều thời gian hơn để bạn chụp được những khoảnh khắc đẹp vì vận động viên liên tục chuyển động.

(sau bài này chúng ta chỉ còn một bài nữa là kết thúc với hai heading là chụp xe đua thể thao và bạn nên bắt đầu từ đâu)

[Nikonian2006]

7. Đua xe tốc độ cao

Đây là một môn thể thao đặc biệt mà bạn phải "chụp bằng cả hai con mắt" (trong ngoặc). Nó có nghĩa là một con mắt bạn dành cho viewfinder để chụp và con mắt còn lại phải quan sát coi chừng rủi ro tai nạn xảy ra bất cứ lúc nào vì sự an toàn của bạn. Nếu bạn là người thường xuyên chụp lĩnh vực này mỗi lần chọn vị trí bạn phải cẩn thận.

Trong ngày chạy thử và thi đấu vòng qualifying, bạn có thể được phép access vào đường chạy và paddock (paddock là khu vực nhà có mái che để phục vụ cho người tham gia và phục vụ cho việc thi đấu) nên bạn có thể dùng được telelens ngắn. Nơi đây cũng là nơi diễn ra nhiều actions nhất cho bạn chụp. Tuy nhiên, trong ngày thi đấu thật sự, có thể bạn không được phép access nên bạn phải dùng telelens dài ít nhất cũng phải 300mm và có thể chọn vị trí ở trên khán đài stands hoặc ở phía sau hàng rào bảo vệ.

Một trong những vị trí chụp đẹp là góc quẹo. Ở đây xe sẽ phải giảm tốc độ có lợi cho bạn để focus. Tuy nhiên, không phải góc quẹo nào cũng cho ra ảnh đẹp. Bạn phải quan sát và tính toán. Thông thường, nếu bạn tìm hiểu trước ở điểm quẹo, bạn sẽ gặp phải nhân viên làm việc ở ngay góc đó. Hãy hỏi họ vì họ biết nhiều thông tin quan trọng về góc quẹo họ đang trấn và họ có thể sẽ cho bạn rất nhiều tips quan trọng.

Một số đường đua còn có cả tháp cao và đây cũng là một trong những nơi cho ra ảnh đẹp nếu bạn được phép access vào. Bạn phải nhớ ba nguyên tắc chính dưới đây khi chụp thể loại ảnh này:

(1) Biết rõ cái gì là subject của bạn chụp;

(2) Chụp ra ảnh sao cho mọi sự chú ý đều rơi vào subject; và

(3) Đơn giản hóa bố cục ảnh.

Ở điểm (2) nêu ở trên, một trong những cách làm tốt nhất là để cho subject của bạn chiếm hầu hết trong frame của bạn. Nếu bạn là dân chuyên nghiệp, hãy dùng ISO thấp khoảng 100 vì ảnh của bạn rất có thể phải phóng lớn lên rất nhiều.

[Nikonian2006]

III. Bạn nên bắt đầu từ đâu?

Đây là phần cuối cùng của bài viết này. Khi bạn đến mức này, bạn đã được cung cấp kiến thức đầy đủ về camera gear và những điều cơ bản nền tảng trong kiến thức chụp ảnh thể thao. Vậy câu hỏi sẽ là "từ đây bạn sẽ bắt đầu như thế nào để trở thành một người chụp ảnh thể thao chuyên nghiệp?". Bạn nên theo những sự gợi ý dưới đây.

+ Điều đầu tiên là hãy đến trường học một khóa nhiếp ảnh đào tạo dân chụp ảnh chuyên nghiệp. Một trong những trường có thể lấy ví dụ là New York Insitute of Photography. Em đã xem khóa dạy của trường này. Họ sẽ đào tạo cho bạn khóa 12 hoặc 24 tháng ra bằng cấp. (Theo em biết thì ở Việt Nam hiện tại chưa có những trường như thế này cho nên em không biết nếu muốn có bằng cấp chuyên nghiệp ở Việt Nam thì phải làm sao). Mọi người hoàn toàn có thể lý giải rằng không cần bằng cấp cũng trở thành chuyên nghiệp được. Điều đó đúng với photography một ngành mà (khác với những ngành như luật sư, bác sĩ, nha sĩ, hoặc dược sĩ) bạn có thể trở thành pro hoặc nổi tiếng bằng kinh nghiệm không qua trường lớp chính quy. Tuy nhiên, theo em, lúc nào học chính quy trước cũng sẽ tốt hơn vì con người đó được đào tạo bài bản hơn và có kiến thức cơ bản nền tảng.

+ Sau khi học xong bạn hãy bắt đầu chụp từ những trận thi đấu thể thao bán chuyên (ví dụ như trong trường đại học) và qua ảnh chụp bạn tạo ra portfolio cho mình và mời chào các hãng ảnh lớn để bắt đầu trở thành chuyên nghiệp.

+ Một cách đi lên khác là bạn xin vào vị trí phụ tá cho những người chuyên nghiệp chụp cho các hãng lớn. Nếu được nhận, bạn sẽ trải qua một thời gian thực tập với sự giám sát của họ và tự build khả năng mình trở thành pro hoạt động độc lập. Em thực sự không biết ở Việt Nam có việc các hãng lớn (say Getty, AP, hoặc AFP) tuyển nhân viên tập sự như ở nước ngoài hay không. Việc này phải chờ bạn nào có trong lĩnh vực này chia sẻ. Ở nước ngoài, chụp ảnh thể thao này cũng là một công việc bình thường như bao công việc khác mà thôi nghĩa là học xong đi xin việc rồi đi làm kiếm tiền như mọi người. Không có gì là đặc biệt cả và cơ hội dành cho tất cả mọi người nếu muốn (không phải giống như ArTuan đam mê nhưng không có đủ tiền mua ống kính long telelens).

Ở trong đây em để ý có một số bạn cảm thấy rất ngạc nhiên khi pro nó dùng ống kính telelens mà bạn gọi là "khủng" hoặc quá nhiều gear vài chục nghìn USD. Bạn đừng nên ngạc nhiên hoặc ao ước như vậy. Đối với họ, mấy cái gear đắt tiền đó là bình thường mà đa số là do hãng họ làm việc cung cấp cho họ. Trong ảnh action, nếu bạn làm việc cho hãng ảnh thể thao lớn, không quan trọng bạn muốn body + lens to cỡ nào tốn bao nhiều tiền. Quan trọng là bạn có khả năng dùng nó để cho ảnh đẹp cho họ hay không. Nếu bạn có khả năng đó và justify gear bạn cần phải có, bạn cứ vô tư lấy đi chụp. Nếu bạn là freelancers đi chăng nữa, tiền mua gear đó hoàn toàn có thể khai thuế expenses để lấy lại trong kinh doanh cá nhân. Bạn xem nó là "khủng" nhưng pro nó xem là bình thường.

Trong bất cứ lĩnh vực nào cũng vậy, thỉnh thoảng bạn thấy bác sĩ nó dùng một cái máy còn đắt tiền gấp bao nhiêu lần mấy cái camera gear. Vấn đề là cái máy đó của bác sĩ không có dùng để chơi như máy ảnh (có xen lẫn làm việc kiếm tiền và cho người đam mê hobby) cho nên bạn không trầm trồ khen ngợi mà thôi. Thật ra số tiền mua camera gear đó còn ít hơn số tiền mà một bác sĩ, nha sĩ, dược sĩ phải bỏ ra đi học đại học để có thể trở thành pro cho nên đừng quá "wow" khi thấy đồ dùng của dân chụp ảnh thể thao chuyên nghiệp quá dữ. Đó là phương tiện làm việc của họ trong mắt của họ không hơn không kém chưa nói đến là quá nặng ảnh hưởng đến sức khỏe của họ. Họ không ham như chúng ta là những hobbyists.

Nhiếp ảnh, giống như billiards nhưng khác với ngành bác sĩ, là bạn chỉ cần học ít thôi nhưng phải thực tập rất nhiều. Vì vậy, hãy học cái cơ bản nền tảng trước và không quên cầm máy lên đưa kiến thức đó vào kinh nghiệm của mình. Kiến thức không không thể nào tạo lên một tên tuổi nhiếp ảnh lớn được.

(cám ơn các bạn đã đọc đến bài cuối cùng này)

[apham]

Cám ơn bác Nikonian2006 đã bỏ công viêt 1 bài chia sẻ rất chi tiết và cụ thể cho anh em tham khảo. Chụp ảnh trong lãnh vực thể thao không phải ai cũng có thể tham gia được và đôi phần khá mới mẻ với đa phần anh em trong này tuy nhiên những thông tin của bác sẽ giúp mọi người tìm hiểu và nghiên cứu bất cứ khi nào cần.
Chúc bác sức khỏe nhá

[thekids66]

Mình cũng rất cảm ơn bác Nikonian2006 về bài viết này, rất hay và bổ ích không chỉ riêng cho chụp ảnh thể thao :o)

[milkvn]

Cám ơn bác Nikonian2006 rất nhiều, đã học được rất nhiều điều từ những bài viết của bác. Chúc bác luôn mạnh khỏe để tiếp tục viết những bài hay cho vnphoto

[CrisKaka]

cảm ơn bác rất nhiều cho bài viết tâm huyết !

[haikeu]

Cảm ơn bác rất nhiều bác Nikonian2006 ạ. Giờ em mới tìm ra bài này. Hy vọng sẽ đọc và hiểu được phần nào những điều bác chỉ bảo.
Chúc bác luôn khỏe mạnh và may mắn.