Chụp Digital IR

[TeddyLoves]

chụp IR gần như là "chụp đêm giữa ban ngày" và hiệu quả nhất khi chụp vào cây cỏ (lá xanh biến thành lá trắng hết)

Trước đây người ta phải dùng các loại film IR chuyên dụng (màu & BW) như Kodak Ektachrom chẳng hạn. Việc bảo quản cũng như in tráng phim khá là công phu vì chỉ cần sơ suất một tí là film bị fog ngay.
Gần đây với sự ra đời của Digital Cameras thì người ta bắt đầu tìm đến Digital IR và đó sẽ là nội dung chủ yếu trong bài hướng dẫn này.

Dụng cụ:
-Camera
-IR filter
-Tripod
-Cable release
Photoshop (hoặc các phần mềm edit ảnh khác như paintshop chẳng hạn)

Chuẩn bị:
Trước hết là phải check xem camera của mình có bắt được IR không đã. Rất dễ, chỉ cần lấy cái điều khiển TV, chĩa vào ống kính, ấn đại một nút nào đó trên cái điều khiển để phát tín hiệu IR, và mở shutter. sau đó check thấy có tín hiệu hiện lên trên phim thì có nghĩa là camera đó bắt được IR.



một số camera có thể bắt được IR:
Canon 10D, 20D, 300D, 350D, D60, D30, A80, G2
Minolta Dimage 5, Dimage 7
Fuji S620
Nikon 5700, 8400, 8700, D2H, D70, D100
Olympus E-300, 2020, 4040, 5050
Sony DSC 505, 707, 717, 828

Trong đó máy Dimage 7 cho màu sắc khá tươi tắn, máy D70 và D100 màu rực rỡ (máy nikon từ trước đến giờ vẫn vậy mà), máy Olympus E-300 cho màu cũng khá đẹp, máy Canon thì phải boost một chút (từ trước đến giờ vẫn vậy, kể cả với ảnh thường). Một số dòng máy chỉ cho BW hoặc rất ít màu vd máy Nikon 5700, 8400 và các máy Sony.

[TeddyLoves]

IR filters:
thông dụng nhất là dòng IR filter 720nm như Hoya RM72 chẳng hạn, hoặc B+W 092. ai dùng Cokin thì có Cokin P007. Thực ra nhiều người còn dùng deep red filters như Hoya 25A, B+W 090, hay Wratten #25. Ý tưởng chung là để cắt bớt gần như hoàn toàn ánh sáng trắng. Ánh sáng trắng trải dài từ khoảng 380-780nm. Filter R72 cắt đến 720nm, còn các filter deep red cắt đến tầm 600nm. Một số người dùng các filter có khả năng cắt ánh sáng trên 780nm như RM90 (cắt đến 930nm) hay RM100 (cắt đến 1050nm tức là còn cắt cả một phần tia IR) thì chỉ có thể chụp được BW.

Tripods & Cable Releases
Chụp IR có thể nói là chụp "đêm giữa ban ngày" vì thế một tripod chắc chắn và một cable release là rất quan trọng.

Photoshop và các phần mềm edit ảnh
Hình IR chụp ra thường có màu sắc rất quái lạ nên cần phải qua một bước post-processing. Đây gần như là bước "fun" nhất.

Nói thêm về lens
Lens cũng khá quan trọng vì không phải lens nào cũng dùng được. Phần lớn các lens có thể dùng chụp IR rất tốt nhưng một số lens khi chụp IR sẽ bị hotspot. hotspot về lý thuyết thì có thể sửa được trong post-processing nhưng sẽ rất khó.



một số lens Canon có thể chụp IR mà không bị hotspot (list của dpreview)
Canon EF 16-35mm f/2.8L
Canon EF 17-40mm f/4 L
Canon EF 24-70mm f/2.8 L
Canon EF 28-135mm f/3.5-5.6 IS
Canon EF 28mm f/2.8
Canon EF 50mm f/1.8 MKI
Canon EF 50mm f/1.8 MKII
Canon EF 70-200mm f/4L
Canon EF 75-300mm f/4.0-5.6 IS
Canon EF 135mm f/2L
Canon EF 100-400mm f/4.0-5.6 IS L
Canon EF 100mm f/2.8 macro
Canon EF 28mm f/1.8 USM
Sigma AF 15mm f/2.8 EX Fisheye

một số lens Canon bị hotspot
Canon EF 20mm f/2.8
Canon EF 35mm f/2
Canon EF 24-85mm f/3.5-4.5
Canon EF 28-70mm f/2.8L
Canon EF 28-105mm f/3.5-4.5
Canon EF 35-80 f/4.0-5.6
Canon EF 50mm f/1.4
Canon EF 50mm f/2.5 Macro
Canon EF 70-200mm f/2.8L IS
Canon EF 85mm f/1.8
Tamron 70-300mm f3.x-xxx Macro
Sigma 20mm f/1.8
Sigma 50-500mm "Bigma"
Tamron 19-35mm

[TeddyLoves]

Các bước khi chụp


1. Chọn cảnh
Bước này gần như là không cần thiết vì thực ra chụp IR cũng như chụp các thể loại khác, nghĩa là chụp cái gì mà chẳng được. Nhưng chụp IR thể hiện rõ nhất hiệu ứng của nó khi chụp cây cỏ vì toàn bộ màu lá xanh sẽ biến thành màu trắng rất đặc trưng. Một khi đã quen với chụp IR rồi thì mình gần như có thể "pre-visualize" một cảnh sẽ trông như thế nào khi chụp IR. Một điều đặc biệt là vì hiệu ứng đặc biệt của nó, nhiều khi một cảnh sẽ trông rất bình thường khi chụp thường nhưng khi lên IR sẽ thấy khác hẳn và đẹp hơn hẳn.

2. Custom White Balance
Khi chụp bình thường, nếu chụp RAW thì thường là mình không cần quan tâm đến phần White Balance vì phần này có thể thay đổi được khi convert RAW. Nhưng vì IR không phải là ánh sáng trắng cho nên rất khó có thể đạt được màu sắc mong muốn khi convert RAW. Giải pháp là dùng Custom White Balance. [I]Tốt nhất nếu không biết sử dụng RAW hoặc chưa thành thạo thì nên chụp JPG hoặc RAW+JPG.[/I] Các bước như sau:
-Chỉnh camera về Auto White Balance.
-Chọn một đám cỏ hoặc một lùm cây, càng nhiều xanh và ít nhánh cây càng tốt, hoặc có thể chụp thẳng lên trời (không có mây) sao cho cảnh đó fill ít nhất 98% sensor. Focus và đo sáng(ghi lại).
-Chuyển về chế độ Manual Focus. Lắp IR filter vào ống kính. Lúc nãy đo sáng được bao nhiêu, tăng thêm khoảng 5-7 stops (tăng ISO, tăng shutter time, mở ống kính lớn) rồi nhìn vào kết quả trên LCD để điều chỉnh cho phù hợp. Nếu camera có thể hiện Histogram thì nhìn vào histogram, thấy vệt trắng ở khoảng giữa cái histogram hoặc hơi lệch về bên phải một chút là được. Nếu lệch về bên trái thì cần phải tăng thêm stop đến khi nào được thì thôi. Phần này thay đổi tùy theo từng camera, tự mình sẽ phải "thử" để rút ra được thôgn số phù hợp cho camera của mình. (đối với máy 20D mình dùng để chụp với Hoya RM72 thì thường là ISO800 f/4 15 seconds, các máy Nikon như Nikon D70 chẳng hạn theo mình biết thì thời gian phơi sáng ngắn hơn rất nhiều, ở khoảng ISO400 f/5.6 1 second)
-Sau khi chụp được tấm hình Custom White Balance thì set máy camera về chế độ Custom White Balance và tất nhiên là dùng tấm hình vừa chụp

Chụp thực sự:
Các bước chuẩn bị như vậy cơ bản là hoàn tất. Bây giờ ta bắt đầu chụp. Phần này thì nhanh thôi:
-Compose: Chọn khung cảnh mình muốn chụp. Chọn Focus cẩn thận. Tất nhiên là phải tháo IR filter ra vì nếu để trên ống kính thì gần như mình không nhìn thấy gì. Và tất nhiên là camera phải gắn trên tripod, có cable release
-Gắn IR filter vào. Chuyển lens về chế độ Manual.
-Các camera thường có kèm 1 miếng Eye-piece cover. Lấy cái miếng này che cái ống ngắm đi, nhất là khi mà ở đằng sau mình có nguồn sáng mạnh, nguồn sáng này có thể đi vào eye-piece và làm fog hình.
-Dùng Cable Release để chụp.

[TeddyLoves]

Post Processing

Nếu làm đúng các bước trên, hình chụp ra sẽ trông gần gần như thế này (đây là hình JPG lấy thẳng ra từ CF)



Open trong Photoshop.
Nếu cảm thấy hình hơi bị underexposed thì chọn Image/Adjustment/Auto Contrast. Nếu không thì không cần cũng được.

Tiếp theo, chọn Image/Adjustment/Channel Mixer
Chọn Red Channel, chuyển giá trị của Red về 0, chuyển giá trị của Blue thành 100
Chọn Blue Channel, chuyển giá trị của Blue về 0, chuyển giá trị của Red thành 100
Bước này gọi là Red/Blue Swapping



Tiếp theo, chọn Image/Adjustment/Auto Levels



Và tiếp theo là chọn Hue/Saturation. Chọn Red Channel, kéo Lightness về -100. Có thể điều chỉnh các channel Cyan và Blue một chút để bầu trời thực sự blue



================================================
Về cơ bản thì đến đây là hoàn thành. Tuy nhiên nếu mình muốn "play" với màu sắc, ánh sáng thêm một chút nữa, thay đổi chỗ này, chỉnh sửa chỗ kia, nhiều người thích bầu trời màu tím nhạt hoặc màu vàng golden chẳng hạn, chẳng ai cấm được cả.
Một số người làm hơi khác thứ tự trên kia một chút. Nghĩa là Auto Levels rồi mới Channel Swap, kết quả cho ra tất nhiên là cũng hơi khác một chút.
Nói tóm lại là IR thực chất là một hiệu ứng, vì vậy quản lý hiệu ứng đó như thế nào hoàn toàn là theo "taste" của người chụp.
================================================== ===
Hy vọng sau bài hướng dẫn này sẽ có người cùng chơi IR với mình

[TeddyLoves]

đây là kết quả khi đảo ngược thứ tự các bước edit trên.



PS: trong một số trường hợp, sau khi edit thì hình không bị red cast mà là yellow cast hoặc magenta cast. trong các trường hợp đó thì khi điều chỉnh Hue/Saturation, ta điều chỉnh lại các channels đó cho phù hợp.

@Admins: Các hình minh họa trong bài này được link từ gallery vào. Admins hide giùm nhé.

[MamnonCanon]

Thanks bạn Emxinh nhìu nhìu, hôm nào để Mầm thử mới được.

[thanhcong67]

Tuyệt, đang mày mò vào thể loại này nên moi topic này lên.
Thể loại này cũng thú vị lắm các bác ạ.

[TeddyLoves]

trả lời câu hỏi bác ở bên topic http://vnphoto.net/forums/showthread.php?t=5412

Còn về kỹ thuật ổn chưa? Mong Teddy góp ý thêm với.
Cám ơn các bác đã khen, mới bán mất tiêu panhead nên những ảnh này để ghế đá kê gói thuốc chụp. Mai sẽ chụp trên tripod đàng hoàng và báo cáo các bác tiếp nhé.
Cái thể loại này cũng hay và nhiều tùy biến khi sử lý thật, vui vì biết thêm một thể loại hay. Cũng nhờ anh em cả.

chụp IR có 2 thể loại: Mono & Color. chụp Color như trên thì thường dùng filter có bước cắt sóng ở tầm 720nm-780nm, phổ biến nhất là filter Hoya RM72. còn chụp Mono thì cũng tương tự, tuy nhiên với các filter có bước cắt sóng càng cao hơn, từ 900nm trở lên, thì hình ảnh sẽ càng có độ tương phản cao (và thường rất dramatic)



ảnh IR sau khi chụp thường bị cast màu đỏ rất rõ. đối với ảnh mono, nên chuyển hẳn qua BW rồi áp dụng các phương pháp tinting như sepia, split tonning... chứ không nên để nguyên ảnh gốc vì nhìn rất nhức mắt và không đẹp. nếu chụp RAW thì khi convert RAW file có thể thay đổi phần tùy chọn White Balance để "tìm" 1 màu phù hợp trước khi convert tiếp qua BW trong photoshop (sẽ nói thêm ở bên dưới)

còn kỹ thuật hậu kỳ thì đúng là cái này có rất nhiều possibilities, tùy theo trí tưởng tượng của mình thôi. nói chung nên edit sao cho hình có độ tương phản cao (mà ko để phần sáng bị cháy)

phần kỹ thuật khi chụp thì chỉ cần chú ý là do lượng ánh sáng gần đỏ (infrared) đi vào sensor nhiều hơn gấp nhiều lần so với bình thường nên phần red channel của hình hay có xu hướng bị cháy, vì thế mỗi hình nên bracket thêm 3-4 tấm với độ phơi sáng cách nhau 1/3 đến 2/3 stop. khi convert file raw trong Camera Raw, kéo hết tùy chọn Color Temperature về bên trái. động tác này làm giảm độ "nóng" của hình, đồng thời cũng làm dịu red channel --> chống cháy

khi chụp, nếu được thì che luôn phần kính ngắm để đề phòng trường hợp tia hồng ngoại phản chiếu qua đó lên phim và tạo fog/hotspot.

chụp một thời gian, dần dần mình sẽ có khả năng pre-visuallize (tưởng tượng một cảnh nào đó sẽ trông như thế nào khi chụp IR)

sau đây là một số kinh nghiệm em đúc kết được:
-cây cối: chất diệp lục trong lá cây phản xạ tia IR rất mạnh, tạo ra hiệu ứng "ghostly white". mức độ phản xạ phụ thuộc vào độ giàu chất diệp lục và độ lớn của lá, từ đó tạo ra các mức độ "sáng" khác nhau trên ảnh. ví dụ có thể thấy sự khác nhau đó rất rõ trong hình dưới đây


-bầu trời và mây: đây là một trong những topic có rất nhiều "hứa hẹn" khi chụp IR. bình thường, nếu ta chụp hình mà mặt trời ở phía trước, bầu trời thường có rất ít màu sắc, hầu như toàn trắng, trong khi nếu mặt trời ở phía sau, bầu trời sẽ xanh hơn và đậm hơn. khi chụp BW, với filter phù hợp (đỏ, cam, vàng) bầu trời sẽ đậm nhạt tùy theo filter, nhưng hầu hết độ xám ở mức trung bình. đối với IR, bầu trời có thể tối hơn rất nhiều, nhiều khi còn đen kịt. Ngược lại, mây phản xạ tia IR rất mạnh (giống lá cây) vì thế mây thường trở nên sáng hơn. Sự trái ngược nhau này tạo ra độ tương phản rất mạnh khi chụp IR bầu trời. trogn những hôm trời nắng to, nhiều khi với mắt thường ra chỉ thấy những vệt mây lờ mờ trên nền trời xanh, nhưng dưới con mắt IR, cloud textures sẽ hiện lên rất rõ ràng.


-nước: nước cũng là một thành phần rất thú vị khi chụp IR. và cũng rất dễ đoán. bình thường, nước hấp thu gần như toàn bộ tia IR và phản xạ lại rất ít, nên nước thường trở nên tối, nhất là những vùng nước sâu và tối màu. tuy nhiên những vùng nước nông thường trở nên vô hình, và nước trắng thì có màu trắng (vd bọt biển). áp dụng tính chất này có thể tạo ra hình có độ tương phản cao: hồ nước trở nên như một chiếc gương, mọi vật đều được phản xạ, trong khi nước vẫn tối màu.

-các tòa nhà và các đồ vật làm bằng kim loại: các tòa nhà sáng màu sẽ trở nên sáng hơn trong infrared. chụp các tòa nhà sáng màu và lấy bầu trời làm background sẽ tạo nên độ tương phản rất thú vị. tương tự như vậy, các tòa nhà tối màu và các vật làm bằng kim loại lại trở nên rất tối trong infrared, vì vậy nếu lấy cây cối làm background cũng tạo nên độ tương phản cao.

-cuối cùng, màu da: chụp IR portrait thường hay được áp dụng khi chụp đám cứới vì skin tones thường sáng và mềm mại hơn, đồng thời có độ glow/dreamy effect. mặt khác, hầu như mụn nhọt, vết thâm ... trên mặt đều "invisible" khi chụp IR, các nếp nhăn (nếu có) cũng không rõ rệt nên trông sẽ trẻ trung hơn.

[TeddyLoves]

về "Noise vs. high ISO"
hiện có nhiều chương trình khử noise hiệu quả như neat image, noise ninja ... nên ta có thể chụp ở ISO cao mà vẫn giữ noise ở mức chấp nhận được

[teu_us]

Hay lắm bác Teddy, bác có thể truyền kinh nghiệm chuyển ảnh chụp từ IR sang đen trắng tỉ mỉ được ko bác. Cám ơn bác