Bản quyền ảnh thuộc về ai?

[Nikonian2006]

Hi, các anh chị thân mến

Em đã xem qua ba văn bản luật từ điểm (1) đến (3) ở trên trong đó Luật Dân Sự (điểm (1)) và Luật Bản Quyền (điểm (3)) rất là dài mỗi bản luật gồm hàng trăm điều khoản và dài khoảng 200 trang thì em thấy Luật Bản Quyền không liên quan đến vấn đề các anh chị hỏi ở trên trừ phi các anh chị "sản xuất" ra hình ảnh của mình và bị vi phạm. Ở đây là anh chị được chụp ảnh và bị sử dụng cho mục đích thương mại không được phép. Vì vậy, Luật Dân Sự và văn bản luật cao nhất và "govern" vấn đề này. Để em giải thích sơ qua. Ở Việt Nam, khác với common law system, luật pháp được ban hàng theo thứ tự có giá trị cao nhất đến thấp nhất là Luật của Quốc hội, Pháp lệnh, Nghị định của chính phủ, thông tư của Bộ, Quyết định và Công văn. Vì vậy, chúng ta dùng Luật Dân sự để nói về vấn đề này xem như là nói ở cấp cao nhất của luật Việt Nam.

Nhân tiện em đọc thì em thấy có thêm một văn bản luật liên quan là Nghị quyết hướng dẫn của Tòa án Nhân dân tối cao ban hành ngày 28 tháng 4 năm 2004 hướng dẫn về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Em thấy đây là điều liên quan đến vấn đề các anh chị hỏi vì, như mọi người đã đọc, một số người trong bài báo đã nói rằng thiếu hướng dẫn về bồi thường thiệt hại. Em sẽ đọc nó và dẫn chứng cho các anh chị xem. Để giải thích thêm cho các anh chị rõ, luật Việt Nam không có the Law of Torts như của common law system. Đó là hệ thống mà Việt Nam sau này từ cuối thập niên 1990 đầu thập niên 2000 mới có mà Việt Nam gọi là "bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng". Đó là Tort Law in common law system và chính vì thế luật pháp Việt Nam quy định về vấn đề này hầu như không thể so sánh với luật pháp common law (say the US).

(cont)

[Nikonian2006]

Trong bài viết tiếp theo đây em sẽ dẫn chứng những điều khoản của Luật Dân Sự (từ đây trở đi em gọi tắt là LDS) liên quan trực tiếp đến quyền của người được chụp ảnh và người chụp ảnh trong vấn đề mà các anh chị quan tâm. Tuy nhiên, như em đã nói trong outline của bài, vì thành viên vnphoto ở khắp mọi nơi cho nên mọi người bị chi phối bởi hai hệ thống luật khác nhau common law và civil law. Cùng một sự kiện Vĩnh Tiến nói trên, nếu một người nằm trong vùng tài phán (jurisdiction) của common law hay civil law, câu trả lời sẽ khác nhau. Khác thế nào trong bài viết em phân tích về mặt pháp lý của vụ Lau kiện Vinh Tien (Lau vs. Vinh Tien) các anh chị sẽ thấy. Đồng thời em là người mà giải thích điều gì phải giải thích nguyên lý của nó thì người xem sẽ hiểu rõ hơn vấn đề không chỉ nói trên bề mặt.

Common law và civil law systems

Việt Nam là quốc gia theo hệ thống civil law nghĩa là theo giải thích luật pháp của họ cái gì cũng phải ghi ra thành luật. Common law là hệ thống họ có một số ít là văn bản luật nhưng phần lớn là hệ thống các vụ kiện cases dùng làm precedent cho những case sau nghĩa là nếu case sau có cùng một facts như case trước thì phán quyết của nó phải theo case trước. Chính vì thế chúng ta sẽ hạn chế thiếu luật hướng dẫn (như mọi người đã thấy trong bài của anh toanstrong). Sự khác biệt ở đây là quan hệ của chị Hà và Vĩnh Tiến ở Việt Nam phải dựa vào LDS trong khi quan hệ đó ở common law là quan hệ hợp đồng (contract law) và được điều chỉnh bởi cases (precedent). Ở common law không có việc có luật như LDS của Việt Nam để điều chỉnh nó đâu.

LDS liên quan đến quyền copyright

Sau đây là những điều khoản của LDS liên quan đến vấn đề các anh chị cần biết

(1) Quyền về ảnh cá nhân

(chú thích - ảnh cá nhân nghĩa là hình ảnh có người đó trong ảnh)

+ Điều 31.1 của LDS quy định rằng một người hoàn toàn có quyền đối với ảnh cá nhân.

+ Điều 31.2 quy định rằng việc sử dụng hình ảnh cá nhân phải được phép của người đó. Nếu người đó là minor, mất tư cách pháp nhân (legal capacity), hoặc chết đi thì phải xin phép của cha mẹ, vợ (chồng) hoặc đại diện pháp lý của người đó (with exception).

+ Điều 31.3 cấm tất cả các hình thức sử dụng hình ảnh cá nhân mà việc sử dụng đó làm mất danh dự, uy tín và nhân phẩm của cá nhân đó.

(em xin tạm dừng).

[qpicture]

Như thế nào là "ảnh của mình"...???

1. Là ảnh có hình của mình trong ảnh.
2. Là ảnh do mình chụp lại từ những dụng cụ của mình.
3. cả hai 1 và 2.

[bvh2228]

Theo em thì VT sai rồi, mà bác PV Nguyễn Đạt cũng sai nốt. Bác ấy cho phép VT sử dụng ảnh mà chưa có sự đồng ý của nhân vật trong ảnh, còn VT thì sử dung ảnh nhưng không xin phép nhân vật trong ảnh mà chỉ "thỏa thuận miệng" với tác giả. Mà mục đích sử dụng của VT rõ ràng là mang tính thương mại, do vậy không thể xử theo kiểu mấy tháng lương cơ bản như Hoàng Giang (Lâm Đồng) đã nói. Quan điểm của em đồng quan điểm với thạc sỹ Nguyễn.T.Hoài Phương - giảng viên ĐH Luật TPHCM và Nguyễn Thị Lan (Long An).

[thekids66]

Cám ơn bác Nikonian2006 đã/đang bỏ nhiều công sức hỗ trợ anh em biết rõ thêm về Bản quyền ảnh

[Nikonian2006]

Anh qPictue, cám ơn anh đã tìm ra chỗ hở trong vấn đề này. Em đã sửa lại từ tiếng Việt cho đúng và có kèm theo giải thích rõ ràng. Đây là nói về ảnh trong người trong đó không phải ảnh của người đó chụp. Về ảnh của một người chụp phần lớn được điều chỉnh bởi Luật Bản Quyền mới ban hành mà em ghi ra ở trên. Cám ơn anh thekids66. Hy vọng mọi người sẽ thấy một phần trong bài viết nào của em liên quan đến điều mình cần tìm hiểu.

Hôm nay em tiếp theo hai phần của LDS bàn về quyền đòi bồi thường và xin lỗi khi quyền của một cá nhân bị vi phạm.

Quyền đòi bồi thường

+ Điều 25 quy định rằng khi quyền của một cá nhân bị vi phạm thì cá nhân đó được phép theo luật pháp:

++ 25.2 yêu cầu cơ quan có thẩm quyền bắt buộc bên vi phạm phải chấm dứt việc vi phạm đưa ra lời xin lỗi trước public.

++ 25.3 yêu cầu cơ quan có thẩm quyền bắt buộc bên vi phạm phải bồi thường.

(quy định của luật Việt Nam về bồi thường như thế nào sẽ để em xem trong Quyết định của Tòa án Tối cao về vấn đề này trong văn bản luật em đã nêu ở trên)

+ Điều 255 quy định rằng nếu một người là người sở hữu tài sản hợp pháp có quyền yêu cầu tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền bắt buộc người vi phạm chấm dứt việc vi phạm và bồi thường.

Điều 255 này khác với điều ở trên ở điểm là có một số trường hợp các bạn không phải là chủ của tài sản nhưng các bạn đang sở hữu nó một cách hợp pháp thì các bạn cũng được quyền như điều 55 đã nêu trên. Tài sản, theo định nghĩa của luật Việt Nam, bao gồm tài sản cố định (immovable property) và tài sản bất định (movable property) cho nên hình ảnh cá nhân có thể được xem là movable property. Vì vậy, nó sẽ bị governed bởi điều 255 này.

[Nikonian2006]

Trong phần dưới đây em thấy có một điểm mà các anh chị cần phải lưu ý:

Chuyển quyền lợi kinh tế phát sinh từ bản quyền cá nhân

Điều 743 của LDS quy định rằng việc thuyên chuyển những quyền lợi kinh tế phát sinh từ bản quyền của một cá nhân (copyright) sẽ phải được thực hiện bằng hợp đồng ký giữa hai bên. Hợp đồng đó phải bằng văn bản (ie không phải nói miệng).

Ở trong điều này, các anh có thể hiểu rằng nếu các anh muốn là người có quyền hợp pháp với bất cứ quyền lợi kinh tế nào phát sinh từ quyền trong một bức ảnh các anh phải có hợp đồng bằng văn bản với người chủ sở hữu hợp pháp của copyright đó. Luật Việt Nam đã không cho biết (silent) trong vấn đề là nếu là hợp đồng miệng thì như thế nào (xem case Vĩnh Tiến). Chính vì điều này, những phát sinh không nằm trong luật Việt Nam quy định không biết xử lý sao đây?

(tạm dừng).

[qpicture]

Cảm ơn Nikonian2006......it's very helpfull.....thanks alot...

[Nikonian2006]

Hi, các anh chị

Cám ơn các anh chị đã thấy bài viết này là hữu ích. Được sự khích lệ của các anh chị em còn muốn đọc luật và viết bài viết này mang tính hiệu quả hơn. Đúng là đọc luật (dài) và phân tích viết ra chỉ ở phần mọi người quan tâm (để đạt được hiệu quả chứ không phải viết dài là hay - nhất là luật pháp rất nhàm chán) thì cũng tốn thời gian nhưng anh chị cứ tin là một bài này không là gì cả với một bài em phải đọc và viết trong trường đại học nên em quen rồi. Em chỉ thấy quan trọng là bài viết có hữu ích hay không.

Để làm được điều này, các anh chị đọc và nên đặt ra câu hỏi hoặc đưa ra thêm vấn đề em cần phải đọc thêm và cung cấp thêm. Chính vì những điều mà các anh chị có kinh nghiệm trải qua (mà em không có được) đối chiếu với luật pháp em cung cấp sẽ làm cho bài viết đầy đủ thêm cho mọi người đi sau. Có câu hỏi gì thắc mắc anh chị post lên giúp.

Hôm nay em có một ít thời gian nói đến hai vấn đề luật pháp nữa liên quan đến bản quyền ảnh:

(1) Bồi thường thiệt hại bao gồm những gì, và

(2) Điều gì xảy ra khi một người sở hữu một tài sản (hình ảnh) không hợp pháp.

(cont)

[Nikonian2006]

Bồi thường thiệt hại bao gồm những gì?

Chúng ta thường hỏi bồi thường thiệt hại khi bản quyền ảnh của mình bị vị phạm là như thế nào, liệu có bồi thường thiệt hại cả vật chất lẫn tinh thần hay không (tinh thần ví dụ như danh dự, uy tín, mất tiếng tăm, vân vân)?

Điều 307 của LDS quy định về trách nhiệm bồi thường này.

+ Điều 307.1 quy định là bồi thường phải bao gồm cả thiệt hại vật chất lẫn tinh thần.

+ Điều 307.2 quy định rằng thiệt hại vật chất bao gồm mất tiền, mất tài sản, chi phí hợp lý để ngăn ngừa thêm mất mát hoặc sửa chữa lại thiệt hại, và những mất mát thiệt hại trong thu nhập.

+ Điều 307.3 quy định thiệt hại tinh thần là thiệt hại về sức khỏe, cuộc sống, danh dự, nhân phẩm và uy tín. Một người gây ra thiệt hại tinh thần buộc phải chấm dứt hành động đó, xin lỗi trước public, và trả tiền cho thiệt hại tinh thần đã gây ra.

Từ sở hữu hình ảnh không hợp pháp thành sở hữu hợp pháp

Trong cuộc sống các anh chị sẽ gặp trường hợp là mình không phải là sở hữu chủ hình ảnh hợp pháp (legal owner of a photograph) em ví dụ như lượm được ảnh. Trong trường hợp này luật Việt Nam giải quyết thế nào?

Điều 247 của LDS quy định rằng một người sở hữu tài sản bất định (movable property) một cách thành thật (honest) nhưng không phải là chủ sở hữu hợp pháp của tài sản đó thì nếu tiếp tục sở hữu và nhận được những lợi ích phát sinh từ tài sản đó trong thời hiệu (time limit) là 30 năm thì sẽ được luật Việt Nam công nhận là người sở hữu hợp pháp của tài sản. Quyền này sẽ được tính ngược lại từ thời gian một người đã bắt đầu sở hữu nó không phải sau 30 năm từ lúc sở hữu. Cái thời điểm sở hữu này xem nó vậy chứ rất là quan trọng.

Em nghĩ điều này cũng có thể xảy ra lắm, biết đâu ngày nào mình lượm được ảnh ở đâu đó mà không ai tuyên bố họ là legal owner và mình giữ nó (không phải ăn cắp) thì sau một thời gian mình sẽ thành legal owner.

Em bổ sung một điểm em quên là Điều 247.2 quy định tài sản nói trên phải là không thuộc tài sản của Nhà nước. Với tài sản Nhà nước, Điều 247.1 không có giá trị. Em thấy cái này quan trọng các anh chị lưu ý.

(em tạm dừng nghe. Lần đến em sẽ nói về việc vào lúc nào thì luật Việt Nam công nhận quyền sở hữu ảnh đã thay đổi sang người khác và thời gian luật cho phép kiện nhau (time limit - thời hiệu) cho một vấn đề tranh chấp phát sinh về tài sản là bao nhiêu năm - không phải là vô thời hạn theo em nhớ).