Phạm Thê nổi tiếng Sài Gòn với nghề sửa máy ảnh. Khi mà những người trước và cùng thế hệ ông đã lần lượt ra đi thì ông vẫn ở lại, "mạnh khỏe" với nghề. Năm nay 72 tuổi, Phạm Thê lại hào hứng với một phong trào mới: Phục trang máy ảnh cổ.
Thương hiệu Phạm Thê
Khoảng năm 1995, cửa hàng Phạm Thê đón hai người khách đặc biệt từ Hà Nội: Một nhà báo Nhật Bản và thông dịch viên của ông ta. Nhà báo Nhật có một ống kính hiệu Nikon bị hỏng, Hà Nội không ai sửa nổi. Biết tiếng ông Thê, họ bay gấp từ Hà Nội vô TP.HCM, tìm tới nhờ sửa. Thời gian gấp gáp, họ chỉ ở đây được 1, 2 ngày. Trong khi ống kính Nikon đã hư nặng, răng ốc chỏng chơ, kiếng bị vỡ... Nhà báo Nhật đã "vá víu" bằng cách chấm... keo dán sắt để định vị, hàn gắn nhưng chỗ hư nặng. Nhìn cái ống kính, ông Thê ngán ngẩm chẳng thiết làm. Khổ nỗi, nó có giá hơn một ngàn USD, trong khi khách rất cần, không ngại xa xôi tìm tới. Ông Thê nhận lời sửa rồi dặn dò mấy người con: "Ba phải thức sáng đêm nay để sửa cho người ta".
Để sửa cái ống kính này, ngoài nghiệp vụ sửa chữa thông thường, ông Thê phải dùng một loại cưa đặc biệt: đó là lưỡi cưa chuyên dụng của những người thợ bạc. Tháo rã một phần máy, ông lấy cưa đã được chế lại theo ý mình, thọc thẳng vô trong, vừa cưa, vừa mài để răng, ốc đã bị keo dán sắt dính vô "giãn" ra. Chính nhờ sáng kiến này, cộng với sự tinh tường qua nhiều năm kinh nghiệm mà ông Thê đã sửa được chiếc ống kính tối tân theo phương pháp thủ công nhất. Sáng sau trả máy, nhà báo Nhật kinh ngạc, ôm chầm lấy ông. Công sửa cái máy đó, ông Thê lấy 300.000 đồng. Đồng thời nhận lại một lời "trách" của vị khách Nhật, đại ý "ông sửa máy giỏi vậy, sao không quảng bá với các hãng nước ngoài!".
Nể phục ông Thê, nhà báo Nhật khi về nước đã viết bài đăng báo. Nhiều hãng máy ảnh danh tiếng, trong đó có Nikon biết được, liên hệ tìm tới. Đó là một câu chuyện dài giữa ông Thê, 3 người con của ông với hãng Nikon về sau này. Giờ, nhớ lại chuyện xưa, ông Thê khiêm tốn mà rằng: "Đúng ra, sửa máy ảnh không đúng với nghề tôi được học. Tôi học chụp ảnh từ ông thầy tên Viết. Chụp ảnh, máy hỏng, rồi máy người khác hỏng, đưa tới nhờ sửa, tức mình, mở tung ra, nghiên cứu sửa cho bằng được mới thôi".
Ông Thê kể, sau nhiều năm lăn lộn với nghề sửa máy ảnh, năm 1970 ông mới mướn được cái tiệm, mở cửa hàng đầu tiên mang tên Lâm Huy trên đường Cống Quỳnh. Năm 1982, ông mua được một căn nhà trả góp giá vài cây vàng ở đường Lê Công Kiều, Q.1. Từ đó đến nay, cửa hàng Phạm Thê đường Lê Công Kiều nổi danh, nhất là trong giới nhiếp ảnh, chơi máy ảnh...
Trốn quân dịch, vật lộn với nghề
Phạm Thê sinh năm 1937, quê ở Cần Thơ. Từ hồi còn nhỏ, ông đã lên Sài Gòn, đi học và bán báo dạo quanh khu Nguyễn Huệ, quận 1. Năm 1955, cậu học trò Thê theo ông thầy Viết học nghề chụp ảnh. Ông thầy này ở Sài Gòn nhưng có gốc gác ở ngoài làng Lai Xá, miền Bắc, nơi được coi là "đất tổ" của nghề chụp ảnh. Hồi đó, ông thầy Viết có tiệm chụp hình ở La Cai (giờ là khu ngã sáu, đường Nguyễn Tri Phương). Cậu học trò Thê tới đó học nghề, "được" sai vặt để khỏi đóng học phí. Sau hơn hai năm học nghề thầy Viết, ông Thê "ra trường", tiếp tục làm chân "sai vặt" ở những tiệm ảnh lớn ở Sài Gòn như photo Bình Minh, Kinh Đô, Tín Mỹ... "Nhiếp ảnh gia" Phạm Thê được bố trí làm những việc giản đơn nhất trong nghề ảnh như "chấm" phim và hình.
Việc học và làm tạm thời suôn sẻ thì vào lúc chính quyền Sài Gòn bắt thanh niên đi quân dịch. Phạm Thê lại thất nghiệp vì chẳng tiệm ảnh nào dám chứa! Không cam chịu đi quân dịch, ông trốn ở nhà, mưu sinh bằng cách lén đến các tiệm ảnh, xin lấy phim về “chấm”, chọn hình, sống qua ngày đoạn tháng...
Ký ức của Phạm Thê thời đó là những tiếng giày đinh nện rầm rập quanh các hang cùng, ngõ hẻm đường Lê Văn Duyệt nơi nhà ông ở (nay là đường Cách Mạng Tháng 8). Lực lượng truy lùng người trốn quân dịch bố ráp. Phạm Thê vẫn lén lút ngồi nhà, làm phim và... sửa máy. Ông Thê thích thú nhớ lại một câu chuyện thời đó: Một tay chụp ảnh nghệ thuật tên Việt có cái máy bấm hơi nặng, tìm tới nhà nhờ ông Thê sửa. Máy hiệu Pentax SP. Ông Thê nghiên cứu hai đêm, tìm ra nguyên nhân là do cây "ty" mòn, mỗi lần bấm là không đúng tâm, dẫn đến bấm máy bị gắt. Sửa được cái máy đó, ông lấy công 2.000 đồng, "ăn phở thoải mái" theo cách ví von của ông.
Theo ông Thê, khoái nhất là "làm máy nào người ta không làm được, mình làm được". Sau này khi mở tiệm, ông càng khoái hơn khi nhiều khách ra khu Nguyễn Huệ làm không được, quay về tìm ông là sửa được. Nhiều khách nước ngoài cũng tìm tới ông theo cách này. Mỗi lần đó, ký ức ông Thê về khu Nguyễn Huệ lại trỗi dậy, không phải là hình ảnh của một chú bé bán báo dạo nữa mà là một Phạm Thê nổi danh sửa máy ảnh. Thất bại thì không phải không có, chẳng hạn với những dòng máy cổ. Nhưng cái ông tâm đắc là khả năng chịu đựng: "Nếu nói hơn người ta thì có lẽ là khả năng chịu đựng của tôi. Chịu đựng thức đêm, thức hôm, mổ xẻ máy, nếu nản thì làm không được". Ông kể, hồi còn trẻ, đi mua đồ linh tinh sửa máy ảnh, ông mua không tiếc tiền. Kể cả mua về, đồ đạc vứt lung tung, thậm chí không dùng. Người yêu xót tiền, ông cũng kệ.
Những phát kiến "Phạm Thê"
Trở lại bài báo của người Nhật. Biết tài ông Thê, hãng Nikon đề nghị hợp tác. Họ đưa người qua giảng dạy, tài trợ đồ đạc, các công cụ đo lường... Ba người con ông Thê cũng theo nghề, nối được nghiệp cha. Giờ người con được ông tin tưởng nhất đã trở thành chủ cửa hàng Phạm Thê "được ủy nhiệm của Nikon". Ông Thê ao ước: "Chỉ mong con hơn cha, không dừng lại". Lẽ ra, Phạm Thê sẽ mở thêm một văn phòng nữa cho Nikon tại Hà Nội nhưng ông than "không có người có khả năng để thay thế". Cũng phải nói thêm rằng các hãng máy ảnh lớn rất kén chọn người đại diện, nhất là đại diện cho hãng để làm công việc khó nhất là sửa chữa. Mới biết, ông Thê đã được đối tác quốc tế tin tưởng đến mức nào.
Giờ 72 tuổi, "buông rèm nhiếp chính" nhưng có vẻ Phạm Thê không muốn dừng lại. Nghe ông kể chuyện mà giật mình: "Mê sửa máy quá, tôi mới qua Mỹ mua đồ dùng về, phục chế lại mấy cái máy ảnh cổ". Nhìn đôi mắt đã phải đeo kính lão của Phạm Thê, tôi không tin ông sửa nổi máy ảnh nữa. Nhưng Phạm Thê đã làm được. "Gần đây nhất, có ông khách nước ngoài mang 5, 6 cái máy cổ, lâu đời rồi, bị mòn nhiều, mình phục sinh được, thấy mừng lắm". Trước đó thì ông cũng đã phục sinh, sửa chữa máy cổ cho nhiều khách từ Pháp, Đức, Mỹ đưa qua...
Rồi ông hào hứng kể lại những "chiến tích" xưa, những phát minh có thể coi là độc nhất vô nhị trong giới sửa máy: Có lần, cái máy Hat-xam-lat có móc bị gãy làm hai khúc. Cái móc này cần làm từ loại thép trung bình, không giòn - cứng vừa vừa. Ông Thê phát kiến: lấy luôn cây khui đồ hộp, uốn tỉa, mài giũa bằng tay để thay thế, lắp vô máy ảnh chụp ngon lành. Hay như việc ông chế ra chân để đèn chụp hình bằng i-nox. Vừa chắc, vừa bền, dùng được cho tất cả các loại máy. Với loại máy cổ "khoái khẩu" nhất hiện nay, ông Thê chế ra được đồ cắm điện cho đèn; chuyển từ đồ cắm 2 "chấu" sang 1 "chấu"...
***
Hôm tôi đến cửa hàng, ông Thê bình dị ngồi tiếp chuyện ở chân cầu thang với áo thun, quần soóc. Đối nghịch hoàn toàn với khung cảnh của cửa hàng với máy móc tối tân, điều hòa mát rượi, những người thợ tay nghề cao cặm cụi bên giàn đèn, sửa máy. Và khi ông cất lời, dường như không ai nói chuyện. Có vẻ mọi người lắng tai nghe ông nói để học hỏi, tích lũy kinh nghiệm. Những người thợ gọi ông bằng thầy. Những người con tôn kính ông, dù cho trong cửa hàng ông chẳng có cấp bậc, chức tước gì nữa. Có thể coi Phạm Thê là một nghệ nhân rất thành đạt. Bởi ông đã kết hợp được hài hòa giữa truyền thống và hiện đại; giữa kinh nghiệm và công nghệ cao; giữa việc truyền nghề và kinh doanh bài bản. Việt Nam còn nhiều nghệ nhân, còn nhiều làng nghề. Chia tay ông, tôi chợt tự hỏi, còn ai nữa làm được như Phạm Thê?
(Nguồn Thanh Nien Online, tác giả Nguyễn Lê Nguyên)
| TRANG CHỦ | TIN TỨC | BÀI VIẾT | NHÓM | ẢNH BỘ | THƯ VIỆN ẢNH | DIỄN ĐÀN | CUỘC THI ẢNH | VIETNAM247 | SHOP |
Reply With Quote
VNPhoto sponsor Member
