Được gửi bởi
Văn Khoa
Nguyễn Văn Tốn cho em uống nước Sông Đà cả đời miễn phí thì em cũng từ chối.
Em không biết có ai kiện tụng gì thành phố và ban cung cấp nước của tp. Em nghĩ có thể lý do là họ không thấy tp và ban cung cấp nước có trách nhiệm. Sau khi sự việc xảy ra, thống đốc Snyder đương thời của tiểu bang Michigan đã cho làm một cuộc điều tra độc lập (không ràng buộc pháp lý) để hiểu rõ nguyên nhân. Và ban điều tra này đã có bản tường trình dài với đầy đủ chi tiết cùng với khuyến cáo. Điều trớ trêu và cũng là một điểm son cho tính cách độc lập của ban điều tra và sự minh bạch của thống đốc Snyder là kết luận của bản tường trình: ông ta có phần trách nhiệm vì các bộ dưới quyền chỉ huy trực tiếp của ông đã không làm tròn nhiệm vụ để xẩy ra sự việc.
Trách nhiệm về tinh thần không nhất thiết đưa đến trách nhiệm về pháp lý. Ông Snyder không bị truy tố nhưng nhiều giám đốc của ông nằm trong tám người bị truy tố, đa số về tội lơ đễnh nhiệm vụ. Trong cấp tỉnh, họ là giám đốc bộ bảo vệ môi trường, bộ y tế và sức khỏe công cộng, và các nhân viên quản trị khác.
Nhiều sự kiện sau chính là nguyên nhân đưa đến đổ vỡ.
Các cơ quan cung cấp nước chỉ có trách nhiệm cho phẩm chất nước và hệ thống phân phối (ống tải nước, ống chính) nước từ nguồn cho đến đồng hồ nước tại mỗi căn nhà. Từ đồng hồ cho đến vòi nước trong nhà là trách nhiệm của chủ nhà, về rò rỉ cũng như phẩm chất. Đa số nhà ở tp Flint được xây vào đầu thế kỷ thứ 20 và các ống nước từ đồng hồ dẫn vào nhà được làm hợp kim có độ chì cao.
Vào năm 2014, thành phố Flint đang ở trong tình trạng tài chính khó khăn. Thống đốc Snyder hai lần phái nhân viên quản trị cấp thời (emergency managers, EM) đến để tiếp sức cai quản. Một trong những việc họ làm là giảm chi phí cung cấp nước uống bằng cách đổi nguồn nước và tự lọc lấy. Từ xưa, tp Flint mua nước từ tp Detroit với giá đắt hơn, nhưng nước của tp Detroit không có nồng độ acid cao và được bơm phosphate vào để giảm độ acid. Sau khi đổi nguồn nước qua Sông Flint chảy ngay qua thành phố, một nguồn có độ acid cao, dù nhân viên có đề nghị, ban cung cấp nước không dùng phosphate để bão hòa acid vì theo lời khuyến cáo của bộ bảo vệ môi trường của tiểu bang là chưa cần.
Chẳng bao lâu sau đó, dân chúng trong tỉnh phát hiện màu nước và vị khác biệt. Họ kêu ca khắp nơi trong đó có bộ bảo vệ môi trường tiểu bang. Bộ trưởng sai người đến tp Flint để lấy mẫu nước. Và đây là điểm tối quan trọng mà em đề cập đến nhiều lần trong các bài viết: cách lấy mẫu và phân tích đúng thì kết quả mới có giá trị, khi làm sai thì lấy cả ngàn mẫu để thử nghiệm thì kết quả không có một giá trị nào. Nhân viên bảo vệ môi trường lấy mẫu nước sau khi ”xúc” ống nước, nghĩa là cho nước chảy qua vòi thật lâu rồi mới hứng mẫu nước. Điều này tối kỵ đối với những nhân viên được huấn luyện kỹ càng vì như thế là ăn gian, dù vô tình. Kết quả hiển nhiên là mức độ chì trong nước không cao, vẫn nằm dưới mức độ khuyến cáo của chính phủ liên bang.
Bộ trưởng bộ bảo vệ môi trường của tiểu bang Michigan tin tưởng quá độ vào nhân viên và kết quả thử nghiệm, ông ta khăng khăng cho rằng nước của tp Flint tốt, uống được. Nhưng một phụ nữ dân cư tự lấy mẫu nước đem thử chất chì và báo cáo kết quả cao ngất ngưởng cho bộ bảo vệ môi trường liên bang. Sau đó, mọi chuyện bùng nổ sau khi nhà thương phát hiện độ chì trong máu trẻ em cao bất thường và vài bệnh nhân già yếu trong bệnh viện chết vì viêm phổi sau khi nhiễm vi trùng Legionella trong không khí qua hệ thống đhkk.
Kết quả là thống đốc Snyder bị mang tiếng không chỉ huy nhân viên và hai bộ trưởng cùng nhiều viên nhân tiểu bang bay chức và bị truy tố. Đó là hậu quả của sự bất cẩn trong khi lấy mẫu, kiểm tra đầu ra. Em không thể nhấn mạnh hơn tầm quan trọng của phương pháp lấy mẫu, bất cứ mẫu gì để thử nghiệm.
Chính phủ liên bang không có trách nhiệm gì. Họ ra luật lệ và buộc các tiểu bang phải tuân theo. Họ có các biện pháp chế tài khi tiểu bang không tuân thủ, tỷ dụ như giảm trợ cấp bảo trì xa lộ đi qua tiểu bang hay trong các lĩnh vực khác. Trong vụ này, họ chỉ bị mang tiếng là không nhanh chóng can thiệp sớm từ ban đầu.
Bài học trong vụ này chính là sự kiên trì của dân chúng và báo chí tự do độc lập đã theo đuổi mục đích bảo vệ quyền sống, một môi trường sống an lành cho đến cùng.