Một bài viết hay đăng trong The New York Times ngày 12/24/18 và Dân Luận 12/29/18

[Vivid]

Chuẩn xác như bác Accord2000 viết, vấn đề là kiểm soát thực thi pháp luật thôi.
Dự án thì phải kiểm soát tổng mức đầu tư,dựa trên chủ trương, phân hạng phân cấp,…rồi phải đảm bảo tỉ lệ sử dụng vật liệu và kỹ thuật địa phương …các nhà thầu họ làm kinh tế chứ không làm từ thiện, nên họ bám theo khung tiêu chuẩn quy chuẩn họ làm ở mức hợp lý. Phần quan trọng là do bị cắt gọt chi phí bôi trơn lại quả và hệ thống yếu kém nên chi phí này bị ngầm đưa vào chính chi phí hoàn thiện dự án, cuối cùng làm giảm chất lượng.
Ở VN khoảng 10-15 năm trước mà hỏi các bạn thiết kế về Quy chuẩn – tiêu chuẩn nhiều bạn không phân biệt được rõ ràng cái nào bắt buộc/regulation và cái nào là để tham khảo, khuyến khích áp dụng/guideline. Thời gian đó cũng nhiều bạn trong nước không phân biệt được Specs với Design description, trừ những dự án rất lớn hoặc có yếu tố nước ngoài.
Nhưng vài năm trở lại đây, khi mức độ hội nhập cao hơn, việc phê duyệt hệ thống tiêu chuẩn áp dụng cho nhà thầu làm cơ sở thực hiện đã thành khá bình thường, làm cơ sở giám sát chất lượng. Em nhận định trên quan điểm địa phương mình ở thì có phần tự sướng, nhưng thực tế em tiếp xúc nhiều bạn đồng nghiệp nước ngoài ở VN nên cũng có thể khẳng định anh em ở VN có sự thay đổi khá rõ rệt và chuyên nghiệp hơn trước nhiều.
Em đang thấy từ một sự liên tưởng Ecuador trong một bài báo với VN rồi đi sâu vào vấn đề kỹ thuật và tiêu chuẩn. Nghĩa là chúng ta lấy cái chi tiết để bàn về tổng thể thay vì ngược lại.

[nguyenphuong]

Em đọc qua bài viết bác nguyenphuong và Văn Khoa thì em nghĩ 2 bác nhìn về 2 hướng nên không hiểu nhau, em thử làm thấy bói đoán xem đúng không nhé.

Bác VK thì đọc các bài báo trong nước, thấy nào là cột điện rỗng, nào là đường vừa xây đã lún, nên thắc mắc bọn đó theo tiêu chuẩn gì? Lại gặp bác nguyenphuong đúng nghề nên mừng quá "túm" lại hỏi cho ra nhẽ.

Theo cái nhìn của bác nguyenphuong thì dĩ nhiên VN có tiêu chuẩn cao, nhưng bác VK vẫn ko thông vì sao có tiêu chuẩn cao mà vẫn có cao tốc xừa xây đã lún?
https://thanhnien.vn/thoi-su/cao-toc...o-1099021.html

Theo em thì 2 bác nhìn về tiêu chuẩn mà quên mất cái anh thực thi pháp luật, anh này mới là quan trọng nhất. Có tiêu chuẩn trời mà ko có áp chế, thì tại sao phải theo tiêu chuẩn. Bởi vì làm theo chuẩn thì tốn tiền, thời gian hơn. Nếu ko ai quản lý, em ngu gì làm theo chuẩn?

Em ví dụ xăng xe, VN bắt ông gì bán cả triệu lít xăng đểu. Vậy tiêu chuẩn ở đâu ra?
Cái vụ cháy xe hàng loạt, em đoán ngay là xăng đều vì nó xảy ra nhiều quá, cho đến khi người ta sợ thì tụi nó mới ngưng công nghệ giả gì đó, thay bằng loại khác nhẹ đô hơn?
Tóm lại nếu cháy xe ở Mỹ em nghĩ tới lỗi kỹ thuật, còn cháy xe ở VN, em nghĩ ngay tới xăng đểu, dù rằng VN cũng có tiêu chuẩn về xăng rất cao.

Cái trên là cố ý làm bậy, còn 1 cái là ý thức kém. Bao nhiêu vụ hàn gây cháy, chết nhiều người, tại sao khi hàn ko đem theo bình chữa cháy? Vì thợ hàn họ ko nghĩ đến hậu quả.
Bên em, khi hàn cái gì, luôn có bình chữa cháy bên cạnh. Nếu khu vực đó ko thiết kế cho hàn (hot area), thì phải có người cảnh giới, sau khi hàn 1 tiếng mới được về. Bởi có thể nó cháy âm ỉ ko biết. VN em nghĩ cũng có đầy chuẩn nhưng thợ vườn họ cũng chả biết, thợ có học thì ko ai ép họ cũng chả thèm theo chuẩn.

Tóm lại vđ ở VN là thực thi pháp luật phải nghiêm thì tình trạng chuẩn hóa sẽ tốt, còn với tình trạng chạy chọt hiện nay, chuẩn gì cũng chịu thua. Mọi sự chỉ hy vọng vào lương tâm người thi công. Điển hình nhất trong này là xây chung cư. Có cái thì tốt, có cái thì nứt vỡ tùm lum, mọi sự chỉ là may rủi trong khi chuẩn thì đầy.

Bác Accord2000 co nhận xét chính xác, và đây cũng là điều mà ai sống ở VN lâu cũng không khó để nhận ra. Tiêu chuẩn, luật lệ ngày nay hầu như không thiếu thứ gì. Quyền tự do cũng không thua gì tư bản thậm chí là gấp triệu lần :-) . Ví dụ như nước ngoài chỉ có quyền tự do tín ngưỡng, VN ngoài quyền tự do tín ngưỡng còn có quyền tự do không tín ngưỡng nữa. (Cái này chính em nghe một cán bộ giảng trong một buổi học chính trị sau 1975 không bịa).

Còn việc thực thi và biện pháp chế tài thì quá lỏng lẻo, không nghiêm minh, không đủ tính răn đe. Vụ bóp zú phụ nữ trên xe buýt xảy ra mới đây mà phạt 200k thì nhiều thằng biến thái xếp hàng mong được phạt. Cả sếp lớn lẫn nhân viên đường sắt Sài Gòn câu kết bán vé chợ đen bao nhiêu năm nay, khi báo TN khui ra thì ngành đường sắt mới lập đoàn thanh tra, kết quả là các sếp lớn bị hình phạt “phê bình nghiêm khắc” còn thì chỉ có vài nhân viên tép riu bị cho thôi việc, cò vé chuyển qua bán trà đá quanh ga chờ sóng im gió lặng. Chạy ngược chiều trên cao tốc bị phạt chỉ vài triệu và tước bằng hai tháng. Thanh tra Bộ XD, Thanh tra bộ TN Môi trường, thậm chí cả Thanh tra Chính phủ lẽ ra phải là những người liêm khiết công tâm nhất thì thực chất toàn là đám lợi dụng những cái sai của chủ đầu tư hay nhà thầu để nhũng nhiễu vòi vĩnh (hi hi em kể cái này mà không sợ bị khép tội tiết lộ bí mật quốc gia vì thông tin trên báo lề phải đầy). Các vi phạm về xây dựng, vi phạm giao thông thậm chí phạm tội hình sự vẫn luôn có những kẽ hở để luồn lách chạy chọt để thoát hoặc nhẹ tội.

Nói đâu xa, kể chuyện gặp như cơm bữa ngoài đường: tại các ngã tư khi đèn đỏ em nhẩm tính có ít nhất từ 15% đến 20% dân ta sẵn sàng vi phạm luật như vượt qua đèn đỏ luôn, hoặc dừng xe trên vạch người đi bộ, hoặc lấn qua bên kia giải phân cách cứng để chờ đèn xanh vọt cho lẹ. Em mà là công an thì một ngày em phạt được cả trăm vụ vi phạm như thế này, nhưng chỉ phạt thế thì các đồng chí công an cạp đất mà ăn à?

Một xã hội tưởng như đủ thứ tiêu chuẩn luật lệ nhưng thiếu răn đe, nhiều kẽ hở, đầy nhũng nhiễu, hạ bất tuân thượng bất chánh thì bảo sao nó không đẻ ra sản phẩm dị dạng khuyết tật!

Chưa đến weekend em chỉ viết được một tí hôm nay. Chào thân ái và quyết thắng :-)

[nguyenphuong]

Em có đọc sơ cái ASTM bác Văn Khoa gửi.
Để đáp lại thì em gửi bác tham khảo tiêu chuẩn của Việt Nam tương ứng, trong đó có nêu các tiêu chuẩn trích dẫn, các thí nghiệm cần thiết, phương pháp thử, ...
https://vanbanphapluat.co/tcvn-5847-...ot-thep-ly-tam
Đây là tiêu chuẩn mới nhất về cột điện bê tông ly tâm. Mười mấy năm trước khi em thiết kế mấy cái cột này cho điện lực thì đã áp dụng tiêu chuẩn cũ hơn nhiều.

[Văn Khoa]

Cám ơn bác nguyenphuong rất nhiều. Trao đổi với một người thành thật như bác không làm em mất hứng vì em chưa thấy ý tưởng “còn đảng còn mình” ở nơi bác và các bác cấp tiến khác. Rất cool!

Bác làm em có phần yên tâm khi cho biết rõ ràng là VN cũng có tiêu chuẩn cao. Và cho đến bây giờ ai cũng đồng ý là tiêu chuẩn được áp dụng ra sao hoàn toàn là một chuyện khác. Có nhiều nguyên do làm cột đèn đổ ngoài tầm kiểm soát của chính phủ, nhưng ít ra chính phủ phải bảo đảm phẩm chất của cột đèn trước cái đã. Điều đầu tiên nên làm là rà soát lại các hãng làm cột đèn, không cần biết công hay tư, chủ nhân là ai và xem họ sản xuất có đúng tiêu chuẩn không.

Nơi em ở không có cột điện, hãng điện chạy dây dưới đất hết. Cột đèn đường và cột đèn giao thông toàn bằng thép gắn trên trụ hay móng bê tông bằng bốn con ốc to đùng. Tất cả các cột đều nằm trên vỉa hè nên có lẽ lực đẩy của xe sẽ được vỉa hè làm giảm đi nhiều trước khi xe đụng cột.

Em nghĩ chuyện cột đèn đã được bàn đến nhiều và em yên tâm về diện tiêu chuẩn. Bây giờ em xin bàn về chuyện cơm ăn áo mặc, việc làm vững chắc.

Em không ở VN nên thích trao đổi với các bác làm nghề chuyên môn ở VN. Và điều làm em ngạc nhiên là có nhiều chuyên viên ngoại quốc làm ở VN.

Ở Mỹ, đây là điều không thể xẩy ra, trừ một vài trường hợp chuyên viên ngoại quốc có tài vô cùng đặc biệt đến Mỹ để cùng hợp tác về phương diện nào đó trong thời gian ngắn hạn.

Ở Mỹ, kỹ sư không phải là nghề hiếm hoi, và họ cũng không phải là người tài cán gì. Nhưng có cái là nhiều trong tất cả các ngành. Có lẽ nhiều nên nước Mỹ không cần đến chuyên viên ngoại quốc và nghiệp đoàn cũng rất khắt khe trong chuyện sử dụng người nước ngoài.

Em nhận xét, có thể sai là sao các bác để tụi chuyên viên ngoại quốc đến nhiều thế? Như em đã gặp hai vợ chồng kỹ sư tàu mấy lần sang VN làm việc, sao có thể như thế được? Bác Vivid kể quyển sách nói về sát thủ kinh tế, đành rằng thấp cổ bé miệng thì phải cam phận nhưng em nghĩ không nên nhu nhược đến độ mất kiểm soát.

VN dư hay thiếu chuyên viên, kỹ sư? Nếu dư, tại sao để cho người ngoại quốc vào để chiếm việc của mình. Nếu thiếu thì chương trình đào tạo chuyên viên ra sao để cung cấp?

Ai là người có trách nhiệm kiểm soát những công trình tàu làm? Trong tất cả các quốc gia, nước nào em cũng tin tưởng trừ thằng tàu, điển hình là những tệ hại của đường sắt CL-HĐ. Các bác không có tiếng nói để tụi nó thao túng? Các bác không có nghiệp đoàn? VN không đủ kỹ sư? Các bác không biết đoàn kết bảo vệ công ăn việc làm cho lẫn nhau?

[Accord 2000]

Cảm ơn bác Văn Khoa và nguyen phuong, Vivid đã chia sẽ, em cũng hiểu thêm nhiều thứ.
Bác nguyenphuong nói vụ giao thông thì em chợt liên tưởng quả thật tiêu chuẩn VN và áp dụng thì thật y chang tình trạng giao thông, tức là luật giao thông thì đầy đủ, nhưng người tham gia gt thỉ may rủi. Có người thì theo luật mà cũng có người thì bỏ qua. Ông cảnh sát thì thôi khỏi nói.

Cũng những người đó mà qua Mỹ lái xe thì khác hẳn, cũng sợ vượt đèn đỏ, vì nói thật, ở Mỹ vượt đèn đỏ là ko chết cũng bị thương.

Ở VN em nói chuyện với bạn bè, nói mình đi đường lớn là cứ chạy, đường hèm là phải chờ, họ ngớ mặt ra. Vì có nhiều vụ tai nạn mà người sai chết, người ngay phải đi tù hoặc bồi thường. Bởi vậy về VN, vợ kêu em mướn cái xe, em nói bộ chán cơm nhà, thèm cơm tù hay sao mà tình nguyện vào chiến trường?

Ở VN cái câu "không làm chủ tốc độ" là có thể đưa hết mọi người vào tù. Đang chạy xe, 1 thằng nhảy từ lề ra đường bị cán chết, chỉ 1 câu "ko làm chủ tốc độ" là xong đời tay tài xế, lúc đó phải tốn vài trăm tr cho người chết, vài trăm tr cho cảnh sát thì may ra yên thân. Ở chỗ em ko bao giờ có chuyện đó.

Cho nên các bác ngạc nhiên vì sao bác Văn Khoa cứ ko thông cái vụ cột đèn gãy đổ, với bác VK thì nó rất ghê gớm, chỉ chết 1 người là đã mở cuộc điều tra rồi, nhưng với tình hình ở VN thì gãy, ta thay cái khác thôi, làm gì ghê vậy?

Chưa kể là ai cung cấp cột điện, có phải do nhà sau của quan hay ko?
Các bác theo dõi thời sự thì thấy ngoài HN, nhà sau ông chủ tịch tp tên Chung, đang cung cấp đọc quyền hóa chất tẩy rửa, vệ sinh môi trường. Nghĩa là cả tp muốn mua, phải mua của cty đấy. Bửa giờ báo hơi nhăm nhe đánh rồi, giờ tùy vào ghế ông Chung cứng hay sẽ gãy? Lúc nào đánh thì họ sẽ đem tiêu chuẩn vào, còn giờ thì ko cần chuẩn gì hết cũng được.

[Accord 2000]

Ah, vụ kỹ sư nước ngoài làm việc ở VN, cho em nói leo xem đúng hay sai, trước khi bác nguyenphuong và vivid trả lời.

Theo em là họ đi theo nhà thầu làm việc, như vậy thì bên Mỹ cũng có tình trạng đi theo nhà thầu vào Mỹ làm chứ? Chúng ta ko thể cản nhóm người theo nhà thầu, đặc biệt nếu thầu TQ thì họ đem công nhân họ qua luôn, trong khi dân VN ngồi xơi trà thất nghiệp ko hề ít. Cái này do CP VN nhượng bộ thì phải.

Còn kỹ sư mà như bác Văn Khoa, về xin việc thì rớt từ vòng gửi xe rồi, em bảo đảm bác trụ ko nổi 3 ngày nếu may lọt vào trong

[Văn Khoa]

Ah, vụ kỹ sư nước ngoài làm việc ở VN, cho em nói leo xem đúng hay sai, trước khi bác nguyenphuong và vivid trả lời.

Theo em là họ đi theo nhà thầu làm việc, như vậy thì bên Mỹ cũng có tình trạng đi theo nhà thầu vào Mỹ làm chứ? Chúng ta ko thể cản nhóm người theo nhà thầu, đặc biệt nếu thầu TQ thì họ đem công nhân họ qua luôn, trong khi dân VN ngồi xơi trà thất nghiệp ko hề ít. Cái này do CP VN nhượng bộ thì phải.

Còn kỹ sư mà như bác Văn Khoa, về xin việc thì rớt từ vòng gửi xe rồi, em bảo đảm bác trụ ko nổi 3 ngày nếu may lọt vào trong

Bác Accord 2000, bác cứ hỏi các câu hỏi loại stimulant, em sẽ trả lời theo khả năng và kinh nghiệm. Dần dần bác sẽ hiểu tại sao em là một nhân viên luôn lấy trách nhiệm làm kim chỉ nam và dưới lăng kính đó, em nghĩ hoặc cho rằng mọi người nên hay phải có trách nhiệm khi còn làm việc.

Còn chuyện xây cất thì trên toàn nước Mỹ có cả mấy trăm dự án xây cất căn phòng, cao ốc, khách sạn với vốn 100% đến từ Đại Hàn và tàu cộng, mới đây nhất là Wilshire Grand Center cao 73 tầng ở Los Angeles do Korea Airlines tài trợ 100%. Nhưng hoàn toàn do bàn tay của nhân viên, nhân công Mỹ xây, không một bóng người Hàn hay người tàu lảng vảng nơi đây. Vì sao? Vì Mỹ là “Chúng tôi chỉ nhận tiền mặt, không nhận nhân công!” Chính sách công đoàn của Mỹ là công việc ưu tiên cho dân bản xứ trước và bao nhiêu công việc cũng vẫn dư người. Dĩ nhiên Korea và tàu thèm muốn đem người của họ sang với giá chỉ bằng một phần nhỏ so với lương nhân công Mỹ, nhưng còn khuya các nghiệp đoàn mới để yên!

Bởi vậy em mới hỏi VN có các nghiệp đoàn không? Chính phủ đừng bao giờ nên sợ sệt, yếu bóng vía, cứ cho họ là các nhóm phản động bên ngoài xúi dục. Ở xứ tự do, ra ngõ là gặp nghiệp đoàn, khó ai mà bắt nạt được nhân công cho nên không có vụ bóc lột lao động. Thế thì hóa ra không cho phép lập nghiệp đoàn chính ra là để bóc lột nhân công?

[Văn Khoa]

... Còn kỹ sư mà như bác Văn Khoa, về xin việc thì rớt từ vòng gửi xe rồi, em bảo đảm bác trụ ko nổi 3 ngày nếu may lọt vào trong

Bởi vậy em không dám về, nhỡ khi đi xin việc cột đèn đổ làm em dẹp lép thì sao? Em là Việt kiều thì ở đó mà nhận được 20 triệu đồng ma chay. Sôi hỏng bỏng không mà còn lỗ tiền chôn cất nữa chứ! 😩

[Vivid]

Công ty nước ngoài hoặc chi nhánh nhiều vô kể nhé các bác, kéo theo một lực lượng lao động và chuyên gia từ giàu kinh nghiệm đến rất ít kinh nghiệm chỉ để làm màu. Có phần vì phát triển dự án, đa phần là phát triển dịch vụ tư vấn, hay chuyển giao công nghệ (mà thực chất là bán hàng). Yếu tố nước ngoài được sử dụng cho không chỉ dự án tư nhân, dù thực tế để tồn tại được thì các công ty nước ngoài phải thích nghi biến đổi và local hóa.
Rồi vì sao không bê nguyên mô hình phát triển dự án bài bản như Mỹ về VN, vì sao một số nước chậm phát triển lại thuê chuyên gia VN chứ không phải một mô hình ưu việt hơn? Em đồng ý với câu nói của bác Nguyenphuong khi nói về hai hệ quy chiếu khác nhau. Vì mọi thứ cần sự thích nghi và phù hợp chứ không không thể hấp diêm là xong. Em nghĩ vậy, các bác đừng nói em đao to búa lớn quá ^^.
Em quote bài về EHMs và thường nhận định theo hướng lạc quan về VN với cái nhìn tích cực hơn nhằm tránh cái nhìn lệ thuộc và tiêu cực thái quá. Vì buộc phải chọn cách thích nghi dù cũng nhiều bức xúc, mong muốn cải tạo từ gốc rễ.
Vậy trở lại chuyện nhà thầu nào thì tốt cho VN? Tại sao không bao giờ nên là nhà thầu TQ thì dân hưởng lợi? Đó không phải là chuyện về các vấn đề kỹ thuật mà là mối lo ngại về sự minh bạch, uy tín và thương hiệu quốc gia.
Với em thì vì thấy rất hứng thú với những chia sẻ của bác Văn Khoa, Nguyenphuong và các bác vì thêm nhiều thông tin, và kinh nghiệm. Chừng nào không bị phong tỏa cô lập các kênh thông tin như này thì em còn lạc quan ^^.

[Accord 2000]

Nhờ bác Văn Khoa mà em mới biết kỹ sư bên ngoài khó vào Mỹ như vậy, rất tốt. Em tưởng đâu cứ theo nhà thầu là chạy tung tăng chứ.

Ở VN có công đoàn lao động, nhưng nó ko giống bên Mỹ là hoạt động độc lập, theo em biết chủ tịch công đoàn phải là đảng viên. Công đoàn ở VN vừa mang tính XH nhưng cũng mang tính chính trị, nhà nước có liên đoàn lao động các cấp cho tới trung ương.