Single Speed - Chiếc Xe đạp tối giản

[11002]

Ký ức tuổi thơ và tuổi thanh niên khi đi học là chiếc xe đạp.
https://www.facebook.com/QuangToai/p...85424948141131
Tuổi 18, đã ra trường trung cấp và đi làm.
Những tháng lương đầu tiên dùng ráp chiếc xe đạp.
Thuở đó không đủ tiền mua xe đạp chính hãng Hữu Nghị, Thống Nhất, chứ đừng nói đến Phượng Hoàng của Tung Của hay MIFA của Tiệp Khắc.
Cứ ra chợ Tân Thành tìm mua từng món phụ tùng: sườn, đùm, niềng ... để về tự tay ráp chiếc xe,. Và chiếc xe đó đã cùng mình đi nhiều chuyến từ SG về quê thăm bà con ở Mỹ Tho, đi đám cưới bạn ở Ba Tri, Bến Tre ...
Thuở đó chỉ có xe 650B, mơ chiếc xe bánh 700B vì nhẹ đạp vì dáng vẻ cao ráo của nó mà không có tiền mua.
Mơ chiếc xe sườn Inox, sườn nhôm ... mà kiếm không ra.
Nhiều thanh niên nghèo VN lúc đó cũng giống như mình.

Để đến giờ, lúc thong thả, mình lại tìm kiếm chiếc xe mơ ước xưa, và thật tình cờ, thấy cháu Thành Lê Văn bán chiếc xe giá mềm, mình đến xem và ưng ý dù chỉ là những tiểu tiết với dân chơi xe đạp hiện nay:
- Sườn nhôm, mặc dầu chỉ là 3 ống chính : Top, Down và Seat tube cùng raccord, còn lại là thép.
- Diã 50T, mặc dầu ngày xưa mình chạy dĩa 52T.
- Bộ thắng lam zin Dia-Compe
Thôi thì "chỉ vì cái lúm đồng tiền mà cưới nguyên cô gái" mình mua ngay không suy nghĩ.

Mặc dầu xe đã bị sơn tùm lum với 4 lớp, mình hì hụi tẩy sơn và sơn lại màu bạc nhôm.
Mua và thay thế phụ tùng hư hỏng.
Nói chung là "thay máu" để chiếc xe trở về dạng 1 diã 1 líp (Single Speed - SS) như chiếc xe thuở xưa.

1. Ngay cả bác Zin cũng chia sẽ:: Nguyễn Quốc Hưng: Anh làm mình nhớ lại chuyện hồi xưa, khoảng năm 79-80 mình cũng nhặt nhạnh từng món phụ tùng đồ ve chai ở chợ đồng nát ngã ba Chú Ía, ráp thành cái xe đạp để đi học, vui nhất là khi chưa có tiền để ráp đầy đủ đã chạy, chỉ mới có mấy món chính yếu như sườn, bánh xe, xích líp, bàn đạp...còn thiếu yên, thắng, cái ghi đông thì gãy một bên...vậy mà cứ cà nhổm cà nhổm chạy đi học, hehe.
2. Den Trang: Trân trọng kỉ niệm xưa của anh Lê Quang Toại! Thời ấy, lứa tuổi mình , là thế.....và hơn thế nũa! Nói gì đến chiếc xe đạp, anh hả???!!!! Đến chiếc lốp xe...còn tệ hơn, ghết cái triên lớp hai bên , bằng sợi dây cước..... đến nỗi....khg còn chỗ nào để!!!!! ghết! Khg dám chở ai luôn!!!!
***

[11002]

A. Sơ lược về xe Single Speed.
Xe đạp đương nhiên là sẽ theo ý thích cá nhân, bạn có thể ráp lên nó kèn đồng, đèn cổ, giỏ, baga, vè, túi da, ....
Nếu các bạn thích thêm đồ và bền, các bạn có thể chơi 1 chiếc xe thư báo của Nhật, Bền, đẹp và thoải mái thồ, bản thân xe nặng tầm 20kg
Hình em mượn trên mạng


Tuy nhiên, theo số đông thì single speed là chiếc xe đạp tối giản nhất và trong lượng nhẹ nhất. Cá nhân em cũng thế, em lược giản chiếc xe để trở thành tối giản. Các bác xem hình ở trên là 1 trong 2 chiếc Single của em.
Em thích xe nhẹ vì đã có xe touring rồi, xe nhẹ để dể dàng treo, nhấc xuống, cafe, hay đi cung đường dài cũng OK, nhẹ nhàng và thư giãn.

Simple is simplicity

B. Sự yêu thích Single speed của em
Em toàn đi xe single, thập niên 80, ở Sài gòn xuất hiện dĩa oval (Shimano Biopace), xe nhiều multi speed - nhưng em không có tiền để mua - nghèo khổ thế đấy.

Thuở thanh niên, năm 1987, nhóm bạn em gồm 6 người 3 nam 3 nữ (trọng lượng 3 cô nữ đều ~ 55kg) ngồi sau xe - giờ đã trở thành 3 bà xã của 3 thằng đạp xe, đi trên 3 xe đạp, đương nhiên là nam chở, hành trình du lịch: Sài Gòn: Q3 - Suối Tân Vạn - Biên Hòa: Núi Bữu Long - Theo QL 1K Kha Vạn Cân về lại Q3.

Ba chiếc xe đạp cấu hình 650B:
- Em đi xe Single.
- Một bạn đi xe 1 dĩa 3 líp (cái này thì khỏi hình minh họa)
- Một bạn đi xe có tăng sên (chain tensioner) - thuở đó bắt chước xe mobylette gắn đồ tăng sên cho nó oách
chain-tensioner by quangtoai64, on Flickr

SS-Chain by quangtoai64, on Flickr

Kết quả về đến nhà, 2 bạn kia lè lưỡi và em thì không hề gì.
Kết luận rút ra là Xe đạp Single nhẹ đạp hơn các lọai xe có tăng sên - nếu không phải leo đèo hay dốc quá lớn thì OK nhất
Ngoài ra, công thông thường sinh ra của 1 người và công sức khi gắng sức đột ngột thường chênh nhau khoảng 20 lần, nếu biết Single vẫn có thể leo dốc OK.

[11002]

C. Cách ráp xe Single speed
Xe Single speed khác xe thường chổ 1 dĩa và 1 líp nên chỉ khác kết cấu bánh sau và không có nhiều dĩa, nhiều lip nên không có sang dĩa, cùi đề lẫn shifter.
Chú ý: Do single speed không có rear deailleur nên Phải gắn dĩa và líp thẳng hàng

SS Miyata06 by quangtoai64, on Flickr

SS Vitus04 by quangtoai64, on Flickr

1. Nếu bạn mua mới và lắp mới thì hãy chọn 1 sườn fixie (fixgear) và mua đùm fixie bắt căm theo kiểu fixie hay single (bánh sau có thể phải đi căm nón ngược với xe multi), mua líp tự do hoặc nhông, 1 dĩa và lắp vào là xong.

Lưu ý:
Sườn và các phụ tùng fixie nên mua loại tốt (chưa phải tốt nhất) giá không hề rẻ hơn sườn và phụ tùng multi.

2. Nếu mua một xe cũ Multi và chuyển thành Single speed bạn phải chú ý các điều sau:
- Sườn phải có phần thay đổi độ dài chain stay để tăng sên.
P_20171110_193645 by quangtoai64, on Flickr
- Nên mua giò dĩa Fixie.
- Nếu tận dụng giò dĩa multi phải lưu ý gắn dĩa vào phía trong giò (xấu hơn gắn phía ngoài) em thấy chiếc fixie xịn cũng phải gắn dĩa ngược này rồi

Hoặc rút ngắn chiều dài của BB - Cách hay nhất là xài loại giò dĩa cốt vuông, do loại cốt vuông có rất nhiều BB có chiều dài 103mm, 105mm, 108mm đến 110mm (tối đa)
Chuẩn nhất là dĩa cách sườn khoảng 15mm là tối đa, cách xa nưã thì khó thẳng hàng với líp
SS Vitus07 by quangtoai64, on Flickr

SS Miyata07 by quangtoai64, on Flickr

Cả 2 xe em xài cốt vuông với độ dài khác nhau:
- 103mm - Giò dĩa ôm sát sườn rất đẹp, tuy nhiên em phải xài pedal dài để bù lại do BB ngắn
SS Vitus06 by quangtoai64, on Flickr

- 110mm - Giò dĩa cách sườn khoảng 5mm, không đẹp lắm, nhưng có thể xài pedal ngắn.
SS Miyata08 by quangtoai64, on Flickr

Lưu ý:
- Các bạn có thể xài giò "vểnh" thì vẫn xài BB cốt vuông ngắn, nhưng gắn giò vểnh xấu hơn là pedal dài
- Các bạn xài giò dĩa 2 hay 3 speed thì việc lắp giò sát vào sườn khó khả thi.

3. Gắn líp

Em phải nhấn mạnh phần này vì nó thể hiện cái đẹp của xe Single.

a - Nếu các bạn mua đùm fixie thì vô tư nhé, bắt căm theo chuẩn single.

Có nhiều loại đùm xài cho líp vặn, líp thả
Em mượn hình trên mạng cho nhanh
Đùm Líp vặn Surly
surlyhub by quangtoai64, on Flickr

Đùm líp thả Velocity và cách gắn
H51-2_800_533 by quangtoai64, on Flickr
gusset-double-six-1-er-convertor-16t-223-p by quangtoai64, on Flickr

America Classic
singlespeed by quangtoai64, on Flickr

b - Nếu các bạn mua bánh road thì lưu ý
- Líp vặn, phải bắt căm lệch niềng ngược lại so với chuẩn cũ
Tháo lip Multi và thay vào đó lip vặn single. Các bạn có thể mua lip single tốt giá 2 triệu/ cái hoặc líp Việt Nam 22k/cái (em xài 3 năm nay chưa hư líp nhé

Xe của em
SS Miyata06 by quangtoai64, on Flickr

- Bánh lip thả, đừng bắt căm lại, mất thời gian.
Thay nguyên bộ líp thả bằng 1 nhông líp mà mình thích, VD nhông 15 hoặc 16 hoặc 17.
Dùng các vòng chêm để cố định nhông trên cối lip. Có nhiều cách:
. Mua hay xin líp 7 - 8s thả hư răng, cắt các chốt chận và lấy ra các vòng chêm (líp 7 có 5 vòng chêm, líp 8 có 6 vòng chêm) thường bạn cân 8-10 vòng chêm cho 1 cối líp
. Mua ở nước ngoài có bán các vòng chêm, mà họ thường bán 1 cỡ vòng chêm (giá 1-3 bảng Anh) - bạn cũng cần 8 vòng chêm
- Đặt thợ tiện ở VN làm

Xe của em, do xài cối 11s nên em chêm thêm 1 vòng trắng nhỏ vào 2 vòng chêm chuẩn 8-9-10s
SS Vitus08 by quangtoai64, on Flickr

[11002]

D. Hệ số truyền.
Tùy theo thể trạng cá nhân cá nhân là ta ước lượng tỷ số truyền.
Em thường dùng các hệ số 50:18 , 50:17 , 44:15 và 46:16 (gần đến 3:1) leo cầu Phú Mỹ OK và đạp đến 35km/h trong 1 giờ
Tuy nhiên, có lúc enh chạy 32:13 (2.5:1) vẫn OK

Anh Phan Hiếu đạp cầu Phú Mỹ 51:15, Vinh Xena thì nghe đâu 53:13 gì đó.

E. Các vấn đề mở rộng
1. Dùng bánh cối lip hay bánh fixie ta thay đổi nhông lip có cỡ răng khác nhau để dàng hơn, sên nhỏ sẽ nhẹ hơn nhưng kém bền.
2. Dùng bánh líp vặn, khó thay lip hơn, do lip vặn răng hông to nên phải dùng sên lớn fixie hay sên đơn sẽ có trọng lượng nặng nhưng bền hơn.