Tập hợp những vấn đề nhức đầu về xe đạp

[11002]

Có thời kỳ rộ lên mốt chơi xe "sưu tầm" hiệu Phượng Hoàng do TQ sản xuất...thật là sai lầm (theo mình), vì dòng xe này bên TQ sản xuất có lẻ hơn 10 triệu chiệc và chỉ là dòng xe phổ biến thời đó thôi...

T. viết bài này vì có (nhiều) bạn trẻ mua sườn có raccord bông ngoại có, VN có (thời chạy loạn VN có sườn ngã 7 - hay sườn Minh Mạng - tên đường mới giờ là Ngô Gia Tự), có (hoặc không) Marque Déposee đồng ghi rõ tên nhà nhượng quyền bằng tiếng Việt, nhưng cố tìm cách để mọi người công nhận là sườn Urago (Giống như Super Dream - nhưng cố tìm cách làm nó thành Dream 1 - Japan).
Có bạn có sườn bị hư răng BB (Tamca, Nhan Hoa Lo - Biên Hòa), nhưng người thì giữ hệ răng cũ, người thì đòi thay như xe đời mới.
Sườn quá khổ, đi rút sườn, qua lữa thì thép không còn ngon như sườn zin nữa.
Chưa kể thép hay nhôm này xưa không thể tốt như bây giờ, chưa kể theo thời gian kim loại lão hóa, mõi ... nên dể rạn nứt...
Cùng một đẳng cấp thì sườn xưa không ngon như hiện tại, chủ yếu chỉ để sưu tầm hay chạy vòng vòng cafe cho vui, chứ vào thử lữa xe biết liền.
Do đó, đừng cố mua rồi hỏi từ chuyện nhỏ nhất là model này BB xài cốt vuông hay cốt clavette, chén chết sao ngược ngạo (thực sự là nó thuận), sao em bắt đùm Quick Release vào nó cứ "tráng bánh", cốt yên 25.4mm sao nó lỏng le (25.8mm), guidon chuẩn 22.2mm sao không cho vào phuộc được (22.0mm)...
Nhiều nhiều vấn đề với sườn xưa lắm anh tudia ơi.

[11002]

Chain - Sên

Thật sự thì cũng không phải là nhức đầu, nhưng cũng chỉ vì thói quen từ thời còn ngồi gốc me sửa xe dạo nên nó làm em nhức đầu chút ít.

1. Chain chính là "sợi dây" nối bàn đạp với lip (bánh xe) để truyền động từ chân người đạp đến vòng quay bánh xe giúp xe tiến lên (và cả thắng lại lẫn đi lùi trong fixgear)

2. Thuở xa xưa, 11002 xài xe single speed 1 tốc độ, chain đơn giản như thế này:
[img]20130920_d9fc3e34472ed6277fc1e970886ee2c2_13796528 50 by quangtoai64, on Flickr[/img]

Điểm khác biệt so với chain multi-speed là:
- Má chain dầy (mắt chain dương và âm đều dầy)
- Mắt dương: Trục (ắc) chain nối 2 má chain độc lập và thừa ra ngoài một xiu.
- Mắt âm: Gồm trục rulo nối 2 má âm độc lập và rulo bọc phía ngoài xoay tròn tự do.

matsen by quangtoai64, on Flickr

3. Chai xe đạp nhiều tốc độ ngày nay:

ChainDuraceXTR by quangtoai64, on Flickr

(từ từ em viết tiếp, vợ réo rồi)

[11002]

Điều khác biệt giữa chain Single và Multi như 2 hình phân tích ở trên nhằm:
1. Nhẹ hơn:
- Bệ rộng phía trong của chain Multi là 3/32inch = 2.381mm, Single là 1/8 inch = 3.175mm
- Má chain mỏng hơn => trục (ắc) ít bám hơn.
- Loại bỏ trục rulo của mắt chain âm, 2 má chain âm được dập lõm vào để giữ rulo.
2. Ít cồng kềnh hơn:
- Trục (ắc) ngắn và không lồi ra ngoài => thu hẹp khoảnh hở giữa 2 nhông lip => dể tuột trục hơn.

Do kết cấu như thế nên chain Multi rất dể đứt hơn so với chain Single.

[11002]

[A]Sự khác biệt giữa hệ thống truyển động Single và Multi.

Đến đây 11002 xin nói rõ hơn một chút:

1. Độ rộng bên trong mắt âm của chain gọi là Single là 1/8" và chain này có thể chạy cho lip 1 và 3 - ta gọi là Single cho tiện

2. Độ rộng bên trong của mắt âm chain 5-6-7, 11002 sẽ bổ sung sau, nhưng thấy không cần thiết nên 11002 không đo.

3. Độ rộng bên trong của mắt âm chain 8-9-10 và cả 11 là 3/32".

- Về nguyên lý là chain số cao có thể ráp chạy cho số thấp, vi dụ chain 10 có thể gắn vào chạy cho lip 9 và 8 được.

- Sự khác nhau chain 8, 9, 10 nằm ở độ dầy má chain:

Lưu ý: Có loại cối 8 không gắn lip thả 9-10 được, nhưng cối 9-10 bảo đảm gắn lip thả 8 được. Cho nên giờ nhiều người nhầm lẫn là 8-9-10 xài chung cối. Các thông số trên chưa chắc chính xác tuyệt đối về đơn vị đo lường vì mỗi hãng thường làm sai lệch chút ít, do đó khi ráp group - nhất là group cao cấp - việc mix giữa líp, chain và derailleur khác nhau không chắc chắn sẽ ngọt như cùng hệ thống group.

- Sự khác nhau của chain và lip 9 và 10:
Do chiều dầy (dài) của cối bằng nhau, nên để gắn lip 10 lên cối 9, nhà SX phải giảm khoảng hở giữa 2 nhông líp lại để có thể thêm 1 khoảng hở và 1 lip,
Cụ thể là:
+ Chiều dài của khối lip 9 là 36.75mm và khối líp 10 là 37.2mm
+ Chiều dầy của lip 9s là 1.78mm và chiều dầy của lip 10s là 1.6mm
+ Khoảng hỡ giữa 2 líp trong lip 9 là 2.6mm và trong lip 10 là 2.35mm.

Chain 9s dầy 6.7mm và 10s dầy 5.88mm
Tức là 4 má chain 10 và khoảng hở sẽ mỏng hơn 4 má chain 9 và khoảng hở = 0.82mm, trừ 4 khoảng hở khoảng 0.32mm thì mổi mặt má riêng lẻ của chain 10 sẽ mỏng hơn 0.125mm.

Đây chính là nguyên nhân dân touring thích chain 9 hơn chain 10 do ít đứt chain hơn

[11002]

[B] Cảo Chain

Do má chain ngày càng mỏng nên độ bám giữa trục (ắc) và má ngày càng ít, Shimano thiết kế trục (ắc) chain không phải là "ống" hình trụ có đường kính bằng nhau mà sẽ là hình trụ nhiều gân vòng và có 1 đầu to nhất.
ĐẦU TO NÀY LUÔN NẰM Ở MÁ CHAIN CÓ CHỮ SHIMANO

Ảnh chụp một trục (ắc) cái
CH702Z00 by quangtoai64, on Flickr

Ảnh minh họa do 11002 vẽ lại bằng PS
AcMatcat_resize by quangtoai64, on Flickr

Phóng đại độ chênh đường kính để các bạn dể hình dung
AcMatcat_resizecopy by quangtoai64, on Flickr



Lưu ý khi gắn chain:
- Luôn quay mặt chain có chữ "Shimano" ra phía ngoài (phía giò - không phải phía sườn) -11002 đã thử gắn ngược chain thì thấy sang số không mượt bằng.
- Cảo tháo chain từ trong ra ngoài và cảo lắp chain từ ngoài vào trong
Nếu cảo ngược sẽ làm rộng lỗ trên má chain của mắt chain dương và đầu trong của trục chain khi lắp vào sẽ không bám vào má chain => đến 1 lúc nào đó sẽ tuột trục, gây đứt chain
11002 từng cảo ngược 2 mắt chain và trả giá cho chuyện đó là 2 lần đứt chain ngay tại mắt cảo ngược - hên là toàn bị đứt gần nhà <1km nên toàn dẫn bộ về.

[11002]

Mushrooming of the pins gives unsurpassed side-plate retention, enabling the chain to far exceed the BS/ISO standard for breaking force

(Các pins (ắc sên) hình nấm giúp giữ chặt má sên một cách vượt trội, nó giúp sên vượt xa tiêu chuẩn BS/ISO để có thể làm gãy đứt)
Nguồn: http://www.chainreactioncycles.com/v...ain/rp-prod656

Với chain multi, mắt dương chúng ta dể nhận thấy, 11002 bổ sung hình mắt âm:
Matam1_resize by quangtoai64, on Flickr

Matam2_resize by quangtoai64, on Flickr

Matam3_resize by quangtoai64, on Flickr

[11002]

Nới rộng pát bắt đùm sau từ 130mm => 135mm

Sườn Road có độ rộng pat sau ngay đùm: 130mm
Sườn MTB, Touring có độ rộng pat sau ngay đùm: 135mm
Nếu chúng ta muốn gắn đùm có độ rộng 135mm lên sườn có độ rộng pat sau ngay đùm 130mm: Mỗi lần tháo hay lắp bánh rất cực, do phải dùng tay banh rộng sườn.

Có nhiều cách để nới rộng pát bắt đùm sau từ 130mm => 135mm:

1. Dùng chân đè lên 1 bên sườn ngay pat bắt đùm sau và tay kia kéo bên còn lại: Nhanh nhưng khuyết điểm lớn nhất là không kiểm soát được độ rộng của sườn và có nguy cơ gắp sau bị lệch do lực kéo không đều. Không nên dùng cách này

2. Kiếm 1 cục gỗ vuông có cạnh rộng khoảng 80-100mm và chêm vài 2 gắp sau (chain stay), dùng búa đóng từ từ cục gỗ lên phía BB cho đến khi độ rộng đạt chuẩn là ngừng lại. Ít lệch gắp sau hơn, có thể kiểm soát độ rộng gắp sau bằng cách đo và ngừng lại ngay khi cảm thấy được. Khuyết điểm: Trầy sơn và kiếm cục gỗ khó khăn, có thể gây móp cả 2 ống chain stay, kiểm soát độ rộng cũng không chắc chắn. Có thể dùng cách này trong trường hợp không thể dùng cách 3 (do không có cốt dài 180mm).

3. Lấy 1 cốt đùm sau, loại siết ốc (loại không dùng quick release) dài ít nhất 180mm, vặn 2 con ốc 6 cạnh vào cốt đùm phía trong, kiếm long đền chêm vào cho khỏi trầy sướt pat sườn. Dùng như 1 cây cảo, nong từ từ 2 pát sườn ra cho đến mức độ rộng đạt 170mm đối với sườn thép, sườn nhôm ít đàn hồi hơn nên sẽ dừng ở độ nong rộng 155mm, tháo cảo ra kiểm tra xem đúng chuẩn chưa. An toàn, chính xác.
Khuyên dùng cách này


Ngược lại, muốn thu hẹp độ rộng từ 135mm xuống 130mm, thì ta dùng cốt sau siết ép 2 pat dùm sau xuống đến 120mm và tháo ra kiểm tra.

[lapdatcamera]

bài viết bác tổng hợp khá là chi tiết

[11002]

Vừa rồi có một nghệ sĩ đàn dân tộc (nên không biết về ráp xe đạp) thắc mắc không gắn bánh vào sườn được, nên em làm clip ngắn

[11002]

Có nhiều bác thắc mắc cùi đề (rear deailleur) của Sram ghi Ratio 1:1, còn cùi đề Shimano được gán là Ration 1:2.
Có nhiều giải thích nhưng nhìn chung khá "mù mờ", 11002 giải thích rõ nhé.
Đối với líp 8-9 speeds for MTB và 8-9-10 for road:

1. Khoảng chạy dây đề Sram (dài - ngắn) gần tương đương với khoảng di chuyển (ra - vào) của cùi đề (1.1) . nên gọi là Actuation Ratio 1:1 - làm tròn 1.1 ~1
2. Khoảng chạy dây đề Shimano (dài - ngắn) gần tương dương 1/2 với khoảng di chuyển (ra - vào) của cùi đề (1.7) . nên gọi là Actuation Ratio 2:1 -- có tài liệu ghi là 1:2. ta không cần bận tâm nhiều - làm tròn 1.7 ~2

3. Ưu điểm của Sram là do Ratio 1:1 nên ít sai số hơn, cùi đề dừng tại vị trí chính xác với tay bấm hơn, tinh chỉnh dể dàng hơn
4. Khuyến đểm là Shifter của Sram phải to hơn Shimano do đường kính "cối quay dây" lớn gấp đôi.
Nhưng người Việt thích "nồi đồng cối đá" sẽ xem đây là ưu điểm.