Đời thường (2012)

[f-m-2]

rẽ.

[f-m-2]

dạo này vắng hình quá . thôi thì e tiếp tục

[usb_future]

Một chiều lang thang đảo Xanh, nhìn về cầu dây văng mới đang xây.
#1

#2

#3

#4

[f-m-2]

e làm tấm cơm nguội ạ

[khangnhien]

Ảnh đời thường đã qua tới 10 trang, nhưng theo khangnhien thấy, có 1 số bạn vẫn còn chưa hiểu thấu đáo về thể loại ảnh này. Điều này khangnhien đã thấy và ấp ủ ý tưởng từ tháng 3 vừa rồi. Nhưng do bài vở bận bịu, nên đến bây giờ mới viết xong được vài phần (70%). Khangnhien xin chia sẻ ở đây để anh em mình đọc, và có thể hiểu để chụp được nhiều ảnh đời thường đẹp hơn nghen.
Nội dung khangnhien viết bao gồm 4 phần, theo Tóm tắt sơ bộ như sau

Ảnh Đời Thường

Mục đích
Tại sao phải viết bài này?
Viết cho ai?
Nghiên cứu trong phạm vi nào?
Lời ngỏ
Phần 1: Tổng quan về nhiếp ảnh
1. Lịch sử nhiếp ảnh
2. Khái niệm thuật ngữ
3. Kết luận
Phần 2: Ảnh đời thường
1. Các thể loại Ảnh Đời thường
2. Vai trò của Ảnh Đời thường
3. Sự ngộ nhận về Ảnh Đời thường
4. Phương pháp tiếp cận và chụp Ảnh Đời thường
5. Định nghĩa: Ảnh đời thường
6. Kết luận
Phần 3: Giới thiệu ảnh của các nhiếp ảnh gia Việt Nam
1. Tinh tế và thông minh trong tiếp cận
2. Bắt khoảnh khắc bằng sự lãng mạn
3. Nhúng sự kiện trong cái nhìn ngây thơ
4. Nhìn qua ống kính bằng sự trải nghiệm
5. Tâm hồn nhạy cảm
6. Bậc thầy trong vận dụng kỹ thuật
7. Nắm vững các quy luật
8. May mắn đi trong trường nghệ thuật
9. Kết luận
Phần 4: Kết luận chung
1. Ai có thể chụp được?
2. Chơi ảnh đời thường như thế nào cho đúng?
3. Chụp như thế nào?
4. Học ai và ở đâu?
5. Làm sao để đánh giá?
6. Vị trí của Nhiếp ảnh đời thường trong tương lai?

Khang nhien sẽ gửi từ phần để mọi người đọc từ từ nghen. khangnhien rất mong nhận được những góp ý mang tính xây dựng để hoàn thiện bài viết này. Xin cảm ơn

[khangnhien]

Ảnh Đời Thường

Mục đích

Tại sao phải viết bài này?

Tìm thông tin trong box Đời thường của vnphoto, tác giả Loahoay (Hải Thanh) là người gửi đầu tiên theo thể loại này (03.07.2005 - Nếu không tính những thread đã lập trước đó nhưng bị xóa hoặc nằm ở chuyên mục khác mà tôi không biết). Hiện nay có hơn 426 chủ đề với 16742 bài viết (16-05-2012) có nội dung “đời thường” trên website vnphoto.net, và con số này vẫn chưa được thống kê chính xác bởi có rất nhiều chủ đề Ảnh Đời thường trong các topic khác.

Số lượng Ảnh Đời Thường (ĐT), -thời gian qua- trên diễn đàn vnphoto.net, đã có những thay đổi tích cực trong nhận thức của những người chơi ảnh amateur ở Việt Nam. Cụ thể là nhiều người thấy thích thú và chú tâm vào chụp thể loại ảnh: DỄ mà KHÓ, KHÓ mà DỄ này.

Thể loại “Nhiếp ảnh Đời Thường” đã xuất hiện từ rất lâu trong lịch sử nhiếp ảnh thế giới nói chung và ở Việt Nam nói riêng, với nhiều quan niệm và tên gọi khác nhau. Theo tôi, có thể hiểu nôm na là ảnh ghi lại những sinh hoạt của cuộc sống, có chủ thể chính trong ảnh là con người, hoặc liên quan tới con người. Nhưng để nêu cụ thể thì rất khó. Bởi cho đến nay, ảnh Đời Thường gần như nằm trong tất cả mọi thể loại nhiếp ảnh: Phong cảnh, Chân dung, Đám cưới, Báo chí, Quảng cáo, … (Có thể chỉ có -thể loại ảnh Macro hay Thiên văn và 1 vài loại rất ít khác -lĩnh vực nghiên cứu khoa học- là ảnh Đời thường không góp mặt  )

Tìm thông tin trên internet (Ảnh đời thường - google – việt nam), tôi thấy có ít người chia sẻ những phân tích tổng quát, và thể hiện quan điểm riêng về nhiếp ảnh Đời Thường. Ngoài những bài của bác Kulaty, Duy Mỹ (tổng hợp), vài chia sẻ của các bác nghệ sĩ nhiếp ảnh…), còn lại phần lớn là ảnh và người xem phải tự cảm nhận. Đến hôm nay, thuật ngữ ảnh ĐT hình như vẫn còn mơ hồ và quá rộng. Phải chăng, ảnh Đời Thường rất khó diễn giải và khó mô tả bằng một định nghĩa cụ thể?. Nó càng làm rối thêm cái nhìn cho những người mới bắt đầu bước chân vào thể loại này như tôi.

Vậy, chúng ta thử đặt những câu hỏi và cùng nhau đi tìm lời giải:

(1) Ảnh Đời Thường là gì?
(2) Có mấy loại?
(3) Chụp bằng máy (ảnh) gì?
(4) Dùng tiêu cự bao nhiêu là hợp lý?
(5) Làm sao để học, và học ai?
(6) Làm sao để đánh giá một ảnh Đời thường ĐẸP.

Viết cho ai?

Bài này nhằm tổng hợp các thông tin tôi tìm thấy trên mạng, cộng với 1 vài phân tích cá nhân để viết cho các bạn chơi ảnh amateur như tôi -những người còn nhiều bỡ ngỡ với thể loại nhiếp ảnh thú vị này-. Với tinh thần cầu thị, học và chia sẻ lại cho người khác, xem thú chơi ảnh như một đam mê,… tôi niệm rằng:

- đọc và nghiên cứu để bù đắp phần kiến thức còn thiếu;
- chia sẻ lại kiến thức mình thu được như cách cảm ơn người đã dạy mình.

Tôi sẽ cố gắng hết sức để phân tích mọi ngóc ngách của đối tượng -trong bài viết này-. Và mong phần nào giúp cho các bạn có cái nhìn rõ ràng hơn để theo đuổi đam mê. Bài viết hoàn toàn với mục đích chia sẻ suy nghĩ, và mang tính chủ quan của người viết –người mới vừa chơi ảnh-, nên cố gắng diễn giải sao cho dễ hiểu và không nhất thiết phải quá nguyên tắc trong cách dùng thuật ngữ. Lẽ dĩ nhiên, bài viết chắc chắn có nhiều thiếu sót , tôi rất mong những anh chị tiền bối, những bậc thầy đi trước -những người nắm rõ hơn tôi về thể loại này- góp ý để bài viết được hoàn thiện, truyền tải thông tin tốt hơn.

Nghiên cứu trong phạm vi nào?

Tìm trên mạng qua công cụ tìm kiếm Google: cho thấy khái niệm về nhiếp ảnh đường phố rất chung. Tôi mong muốn phân tích các câu hỏi thắc mắc (1)-(6) mà tôi đã nêu ở trên, trong khuôn khổ phân tích và đánh giá các tác phẩm nhiếp ảnh của các nhiếp ảnh gia nổi tiếng trên thế giới. Đồng thời, tôi cố gắng tìm thêm những nguồn ảnh do các nhiếp ảnh gia Việt Nam, chụp tại Việt Nam. Bởi lẽ, họ có những cái nhìn cùng luồng tư tưởng với mỗi chúng ta –những người đang đọc bài viết này-. Và đơn giản, họ có trái tim chung nhịp đập với mỗi chúng ta. (*_*)

Lời ngỏ

Ảnh trích dẫn được lấy từ nguồn internet, và được chú dẫn theo thứ tự: Tên tác phẩm – Tác giả - Địa điểm chụp – Thời gian chụp. (Nếu có chú thích, tôi sẽ trích dẫn thêm thông tin để làm nổi bậc tác phẩm và ý cần diễn giải). Tôi xin lấy nguồn ảnh trên mạng mà chưa gửi lời xin phép đến tác giả. Điều này có thể làm tác giả không hài lòng. Vì mục đích của bài viết này là phi lợi nhuận, và chia sẻ kiến thức. Do đó, nếu có ý kiến về việc sử dụng ảnh chưa hợp lý, tôi xin tiếp thu và chỉnh sửa lại cho phù hợp.

Xin chân thành cảm ơn.
Khangnhien

[khangnhien]

(tt)

Phần 1: Tổng quan về nhiếp ảnh

1. Lịch sử nhiếp ảnh

Phần này tôi biết, nếu tìm trên mạng và tổng hợp hết lại, thì có thể chúng ta phải đọc mất vài năm =)) nên tôi xin nhắc lại thật gọn những thông tin cơ bản.

1.1. Từ hội họa đến nhiếp ảnh

Trong quá khứ, hội họa là cách để con người ghi nhận lại những gì mình thấy và suy nghĩ. Dĩ nhiên là chúng ta phải làm (vẽ, thể hiện,…) bằng tay, hoặc bằng một thứ gì đấy trên cơ thể. (Trong phần này, tôi chỉ đề cập đến phần –ghi lại những gì chúng ta có thể thấy bằng mắt thường- ;).

Phong cách tả thực trong Hội họa đã được hình thành từ rất lâu và phát triển vượt bậc với nhiều trường phái, chất liệu, thủ pháp... Nó phản ảnh ham muốn của con người là một ngày nào đó, chúng ta có thể ghi lại những gì mình thấy một cách chi tiết và chân thực nhất. Mặc dù được đề cập và nghiên cứu bởi các nhà Họa sĩ từ thế kỷ 15. Nhưng mãi đến giữa thế kỷ 19, nhiếp ảnh mới thực sự xuất hiện. Ngay lập tức, nó đã góp phần thực hiện thành công việc ghi nhận lại một cách chính xác nhất những gì mà chúng ta nhìn thấy. Từ đó, Nhiếp Ảnh ngày càng tham gia với vai trò rộng lớn hơn trong việc ghi lại những gì nhìn thấy bằng mắt thường và trong tất cả các lĩnh vực mà hội họa đang thực hiện (Thậm chí ở cả trường phái ấn tượng). Nhưng hơn hết, nhiếp ảnh ghi nhận được hình ảnh trong một thời gian rất ngắn, đạt tới độ chi tiết nhất. Điều mà Hội họa không thể làm được trong cùng một khoảng thời gian.

1.2. Quá trình phát triển kỹ thuật nhiếp ảnh

Trên diễn đàn chúng ta, Bác AlterEgo đã trích dẫn rất chi tiết (08-06-2007). Các bạn đọc ở: http://www.vnphoto.net/forums/showthr...t=11213&page=1

Tôi chỉ xin tóm tắt lại những mốc chính theo trình tự:

1. Xuất hiện việc ghi hình ảnh thật trên tấm kim loại -được phủ bởi các dung dịch hóa chất- vào năm 1826 với thời gian chụp ảnh lên đến nhiều ngày.

2. Thuốc ảnh và phim được hoàn thiện để nhiếp ảnh ngày càng thuận tiện khi chụp. Ảnh chân dung trở thành trào lưu phổ biến – điều mà trước đó, chỉ những người giàu có và quyền thế mới có thể lưu lại hình ảnh của mình bằng hội họa-. Thời gian chụp mất vài phút đến vài chục giây.

3. Năm 1850, nhiếp ảnh sự kiện cũng bắt đầu xuất hiện. Đối tượng mà chúng ta sẽ đề cập chính trong bài viết này - Ảnh Đời thường-.

4. Máy ảnh phim (thuận tiện trong việc di chuyển và tráng rửa ảnh sau khi chụp) ra đời góp phần phổ biến công nghệ nhiếp ảnh. Kỹ thuật chụp dần được hoàn thiện, đảm bảo điều chỉnh linh hoạt các yếu tố: Tốc độ (thời gian chụp) – Khẩu độ (độ mở ống kính) – Tiêu cự (khoảng cách chụp), với nhiều hiệu ứng được tráng phủ sẵn trên phim. Và nhất là nó đảm bảo tính chân thực, độ nét của một “khoảnh khắc” như chúng ta nhìn thấy bằng mắt thường.

5. Máy ảnh (phim) tự động và bán tự động đã giúp rút ngắn thời gian thao tác, góp phần đẩy mạnh thương mại hóa công nghệ sản xuất máy ảnh và phổ biến “công nghệ chụp ảnh” trên thế giới. Nhiếp ảnh dần được xem là xu hướng nghệ thuật, diễn tả lại cái nhìn của người nghệ sĩ bằng bố cục, sự nắm bắt khoảnh khắc và xếp đặt ánh sáng.

6. Máy ảnh kỹ thuật số ra đời, cùng với các công nghệ xử lý ảnh số ngày càng mạnh, đã giúp cho nhiếp ảnh trở nên gần gũi hơn với công chúng. Tất cả mọi người đều có thể cầm máy ảnh chụp ở mọi lúc, mọi nơi.

7. Máy ảnh 3D, được nói tới trong thời gian gần đây, với độ sâu trường ảnh có thể tùy chỉnh -sau khi chụp- là một bước tiến trong công nghệ hiện tại (2011). Điều này làm hoài nghi về “Cái chết” của nhiếp ảnh số 2D trong tương lai =)). Một ngày nào đấy, diễn đàn của chúng ta sẽ lại xuất hiện 1 topic với tựa đề “Digital 2D – Nghệ thuật sắp bị đánh mất” =)) =)).

2. Khái niệm thuật ngữ

2.1. Khoảnh khắc

Khoảnh khắc (chụp ảnh) là yếu tố quan trọng trong nhiếp ảnh –nhất là với thể loại Ảnh đời thường-, bởi nó là điều kiện tiên quyết trong việc hình thành một tác phẩm nhiếp ảnh xuất sắc. Điều đầu tiên, để nắm bắt khoảnh khắc, đòi hỏi người chụp ảnh phải có óc quan sát, tính phán đoán (chính xác) những hành động diễn ra tiếp theo (đồng thời) với khoảnh khắc mà họ đang ghi nhận bằng mắt thường.

Khoảnh khắc bấm máy, không chỉ phụ thuộc vào “ngón trỏ” mà nó bắt nguồn từ nhận thức của người chụp, thông qua cách nhìn nhận về cuộc sống, về sự kiện đang diễn ra. Để từ cái nhìn thực tế đó, tác giả truyền tải thông tin lên bộ máy xử lý (Não) :D và điều khiển ngón trỏ, cùng với mắt hoạt động đồng thời Nhằm lưu giữ một hoặc nhiều khoảnh khắc trong 1 chuỗi các hoạt động diễn ra liên tục. Chính vì vậy, trong 1 hoàn cảnh cụ thể, 10 tác giả sẽ cho ra 10 tác phẩm có góc nhìn khác nhau, phản ánh tình cảm, cảm xúc khác nhau. Do đó, ảnh Đời thường phản ánh các hoạt động thông qua “lăng kính” là nhiếp ảnh gia.


Hai tác phẩm nổi tiếng của Henri Cartier-Bresson và Robert Capa với “Khoảnh khắc quyết định” (Trái) Iza Gare St Lazare - HCB - Paris, France - 1932 và (Phải) Loyalist Militiaman at the Moment of Death - RC - Cerro Muriano - September 5, 1936

Bên cạnh đó, yếu tố Khoảnh khắc phụ thuộc vào điều kiện ánh sáng của môi trường chụp, sự may mắn và cuối cùng là sự trợ giúp của các thiết bị (điều mà chúng ta có thể chuẩn bị ngay từ đầu). Nhưng ngay khi đang cầm trên tay những “thiết bị” hiện đại, thuận tiện gấp vài chục đến vài trăm lần so với trước đây, chưa chắc “tác phẩm” của chúng ta –những người chơi ảnh amateur- sẽ có thể sánh được với các tác phẩm của: Henri Cartier-Bresson, Robert Capa, … Do đó, sự rèn luyện và tính kiên nhẫn sẽ giúp chúng ta làm quen và có “sự nhạy bén” trong việc bấm máy (chộp đúng khoảnh khắc). =))

2.2. Kỹ thuật

Trong phần này, chúng ta có thể tham khảo từ rất nhiều nguồn trên internet để nắm bắt 1 cách thấu đáo nhất. Quan điểm của tôi là cứ vừa đọc vừa chụp, chúng ta sẽ “thẩm thấu” vấn đề rất nhanh.



Tôi xin lấy ví dụ (từ nguồn tinhte.vn) việc chụp ảnh giống như chúng ta hứng 1 bát nước dưới vòi Rubinet, thì:

- việc vặn Rubinet để nước chảy qua nhiều hay ít giống như chúng ta điều chỉnh khẩu độ cho ánh sáng đi qua ống kính (khẩu độ). => Điều chỉnh rubinet = điều chỉnh khẩu độ

- nước chảy qua vòi rubinet vào bát, giống như ánh sáng đi qua ống kính phủ đầy lên phim.

+ Nếu bát nước chưa đầy, tức là ảnh thiếu sáng.
+ Nếu bát nước vừa đầy, tức là ảnh đủ sáng.
+ Và nếu chúng ta để nước chảy tràn ra ngoài: tức là ảnh bị dư sáng.
+ Việc thay bằng bát có đáy cạn hay sâu: tức là chúng ta điều chỉnh độ nhạy sáng trên phim (ISO)

- Thời gian để nước chảy qua vòi rubinet và đổ đầy vào bát, chúng ta gọi là thời gian chụp (tốc độ).

Tóm lại, để 1 tấm ảnh đủ sáng (bát đựng đầy nước), chúng ta cần mở rubinet để nước chảy vào, thời gian đo để nước chảy đến khi đầy, chúng ta gọi là tốc độ. Việc mở Rubinet lớn hay nhỏ -> sẽ làm cho thời gian hứng nước vào bát: ít hay nhiều. Điều này cũng ảnh hưởng đến “việc hứng nước” vào bát có “chất lượng” hay không (noise).

Ví dụ nhằm đơn giản hóa để dễ hiểu nhất cho người đọc. Nên, có anh chị nào thấy mình biết rồi và biết hơn thế này, thì cũng mong bỏ quá cho. Nếu các bạn muốn đọc và hiểu một cách bài bản, các bạn có thể xem thêm ở những nguồn mình đã tham khảo, được trích dẫn dưới đây:

- http://my.opera.com/AmateurPic/blog/show.dml/5426571
- http://www.tinhte.vn/threads/127798/

2.3. Đối tượng

Đối tượng của nhiếp ảnh, là tất cả những gì chúng ta có thể quan sát bằng mắt thường. Thậm chí, đối với những thứ chúng ta không thể nhìn thấy như kỹ thuật chụp ảnh thiên văn, ảnh hồng ngoại, hay một vài thể loại khác được chụp bằng các loại máy đặc biệt (phục vụ cho nghiên cứu khoa học: vật lý, hóa học, y khoa...). Ở đây, chúng ta chỉ đề cập đến lĩnh vực Ảnh Đời thường. Nên chúng ta yên tâm là bài viết này chỉ nói trong phạm vi “những-gì-chúng-ta-nhìn-thấy-bằng-mắt-thường”.

Ảnh Đời thường lấy chủ thể (đối tượng) là con người, nhằm diễn tả nội dung mà chúng ta cần nói đến. Điều này không bắt buộc phải thể hiện theo 1 quy định hay khuôn sáo nào, mà tùy theo cảm nhận của mỗi người. Lẽ dĩ nhiên, chúng ta cần phân biệt được các bức ảnh chụp phong cảnh, hay đồ vật, … không liên quan đến con người. Điều này thật khó để có thể đưa ra một định nghĩa cụ thể. Nhưng mong rằng, người đọc bài này có thể khái quát được việc xây dựng (tìm kiếm) chủ thể trong ảnh Đời thường mà họ chụp.

3. Kết luận

Vậy, với những đặc điểm chung nhất về nhiếp ảnh và đối tượng của của Ảnh Đời thường, chúng ta tạm đưa ra nhận định: Ảnh Đời thường phải có tính “Nhân văn”. Mà đã “Nhân văn” thì ít nhiều phải dính dáng đến con người trong nội dung tác phẩm. Chúng ta sẽ đi vào phân tích cụ thể để đưa ra định nghĩa sát nhất trong phần tiếp theo.

(còn tiếp)

[theanh79]

Mạn phép Khan Nhiên tý nhé, em viết hết bài này để a đưa lên trang đầu của topic này luôn nhé. Thank

[AnhDucshop]

Anh Khang Nhiên có vẻ rất chú tâm và đầu tư cho thể loại ảnh "Đời thường", bài viết của anh rất chi tiết và rất hữu ích.

[khangnhien]

@ anh Thế Anh: cảm ơn anh nhiều hén
@ Thanh Anh rất thích thể loại này, nên mong muốn được chia sẻ và có nhiều người cùng tham gia gửi ảnh vào chủ đề này

(tt)

Phần 2: Ảnh đời thường

1. Các thể loại Ảnh Đời thường

Như trong định nghĩa chung chúng ta đã nêu, Ảnh Đời thường ghi lại các hoạt động của con người trong cuộc-sống-hằng-ngày, và truyền tải nội dung đó đến độc giả. Do đó, ở đâu có sự hiện diện của con người, chúng ta có thể ghi lại hình ảnh đó ở thể loại Ảnh Đời thường.

Cụ thể hơn, cụm từ hoạt-động-hằng-ngày (của con người), là những hoạt động có tổ chức (xếp đặt) lẫn không có tổ chức (ngẫu nhiên). Việc chụp ảnh như thế nào, và chụp ở đâu cũng sẽ góp phần phân loại các thể loại ảnh trong Nhiếp ảnh Đời thường.
Chúng ta xét đến 3 yếu tố để minh chứng việc -một tấm ảnh Đời thường được chụp như thế nào-? (1) là tấm ảnh đó chụp một sự kiện ngẫu nhiên hay xếp đặt, (2) là nó được chụp ở ngoài đường phố hay ở trong một không gian giới hạn nào đấy và (3) là nó được chụp bằng cách nào (chụp có “chú trọng” đến nội dung cần truyền tải, hay chụp có tính chất “ăn may”). Chúng ta sẽ đi vào từng chủ đề (nhiếp ảnh Đời thường đang góp mặt – theo quan điểm của tôi-) và dựa vào 3 tiêu chí đánh giá này để rút ra những kết luận cụ thể.

1.1. Ảnh sự kiện

Ảnh Báo chí

Thuật ngữ Báo chí, để miêu tả những Thông báo (Báo) trên giấy (Chí). Nói một cách khái quát, là những ấn phẩm mang tính định kỳ nhằm chuyển tải thông tin (có định hướng) đến cho người dân (đại chúng). Báo có 4 dạng: Báo giấy (có hình minh họa), Báo nói (Radio), Báo hình (Tivi), và Báo điện tử (Internet). Trong đó, Báo nói được truyền tải đến người dân bằng ngôn ngữ ở dạng âm thanh. Do đó, ở thể loại báo này, không trình bày được các dạng thông tin bằng hình ảnh. Ba thể loại còn lại đều có thể chuyển tải thông tin đến người dân ở dạng hình ảnh. Ngoài Báo hình được phát hình ảnh liên tục ở dạng video. Hai loại còn lại chủ yếu là hình ảnh cố định.

Ảnh Báo chí (Báo giấy và Báo Điện tử), nhằm chuyển tải thông tin tốt hơn (trực quan) đến độc giả. Trong đó, hình ảnh được phân loại ở nhiều dạng (Ký họa, Chân dung, Sự kiện,…). Ảnh Đời thường cũng góp mặt 1 phần trong mảng hình ảnh của 2 loại báo này. Tuy nhiên, Ảnh trên báo được chọn lọc mang tính đại diện, và phụ thuộc vào nội dung bài viết (Định hướng của Tòa soạn). Do đó ảnh được minh họa ở đây mang tính sự kiện và miêu tả lại nội dung bài báo một cách có chọn lọc. Trừ những trường hợp Báo chuyên đề về nhiếp ảnh, mà ở đó -hình ảnh là nội dung chính-, Ảnh Đời thường có thể sẽ góp mặt với mật độ dày hơn.

Tóm lại, trong lĩnh vực báo chí truyền thống, Ảnh Đời thường có góp mặt nhưng rất hạn chế. Tuy nhiên, ở dạng Báo Điện tử, Báo trực tuyến, Blog, Website hình ảnh, Mạng xã hội… Đây là môi trường thuận lợi cho thể loại Ảnh Đời thường-Báo chí phát triển. Ảnh Đời thường-Báo chí truyền tải thông điệp của tác giả đến người xem một cách nhanh chóng và tiện lợi nhất nhằm mục đích chia sẻ thông tin. Nội dung của Ảnh Đời thường ở dạng này cũng vì vậy mà phong phú hơn.

Bird Flu H5N1 – Nason – Hà Nam – 02.2012 [a]

Ở thể loại này, phần lớn các hoạt động đều diễn ra có tổ chức. Về vị trí địa lý, dù diễn ra bên ngoài hay bên trong một không gian cố định, cũng đều có thể kiểm soát được -bởi người chụp. Yếu tố chụp-để-truyền-tải-nội-dung-có-chủ-đích được các nhiếp ảnh gia sử dụng nhiều hơn là phương-pháp-“ăn-may”. Do đó, phần lớn các ảnh thuộc lĩnh vực này đạt được sự chỉnh chu cần thiết về nội dung. Tác phẩm đó có thành công hay không? Điều còn lại là phụ thuộc vào tay nghề và cảm quan của người nghệ sĩ nhiếp ảnh.

Cũng xin nói thêm, có những sự kiện xảy ra ngẫu nhiên, nhưng công chúng cần có thông tin một cách nhanh nhất, kịp thời nhất. Do đó, những nguồn ảnh không chính thống cũng được sử dụng. Các ảnh này đạt lắm cũng chỉ mang ý nghĩa tư liệu (trừ những trường hợp đặc biệt).

Lễ hội

Ảnh lễ hội là ảnh được chụp để miêu tả lại các hoạt động Lễ & Hội của con người. Nội dung ảnh có thể được chia làm hai phần (1) Tập trung vào việc ghi lại các hoạt động một cách chính thống có giá trị như ảnh Tư liệu và (2) Ghi lại các hoạt động chung quanh Lễ hội, diễn tả các hoạt động của người dân bị chi phối bởi Lễ hội đó.

(1) trong phần này, việc khai thác Ảnh Đời thường dựa vào nhân sinh quan của người chụp. Tác phẩm thể hiện được nội dung Lễ hội và bắt được khoảnh khắc giá trị làm nổi bậc nội dung cần diễn tả của người chụp. Bối cảnh ghi lại khoảnh khắc cũng tương tự như -diễn biến của quá trình chụp- một tấm ảnh Báo chí.

(2) Các hoạt động diễn ra chung quanh Lễ hội, bị cuốn theo bởi các hoạt động của lễ hội đó, là mảnh đất màu mỡ cho việc khai thác Ảnh Đời thường. Các nhiếp ảnh gia xâm nhập vào “mảnh đất” đó, và tha hồ sáng tác. Hoạt động này có tổ chức, nhưng các hành động trong hoàn cảnh này diễn ra hoàn toàn ngẫu nhiên, không gian địa lý cũng vì vậy mà trở nên linh hoạt. Các nhiếp ảnh gia chọn lọc cho mình những góc máy phù hợp và sử dụng các phương pháp cần thiết trong sáng tác. Nhưng dù bằng cách nào đi nữa, họ vẫn phán đoán được quy luật của chuỗi hoạt động sẽ diễn ra trước mặt họ. Do đó, Ảnh Đời thường trong lĩnh vực này gặt hái được những thành quả đặc biệt giá trị.


# - Henri Cartier Bresson – New York - 1960


Đội nhạc lễ trong Lễ khánh thành nhà thờ, Giáo họ Ngọc Lâu, Giáo xứ Lường - Nason – Phú Xuyên, Hà Nội – 01.2012

Ảnh trong các hoạt động khác

Mặc dù ở thể loại này, mục đích ghi lại các sự kiện đã được xác định rõ. Tuy nhiên, trong nội dung vẫn xuất hiện những mảng “Ảnh Đời thường có chủ đích” của tác giả. Phần này mong muốn được giới thiệu sơ lược các dạng Ảnh Đời thường trong mỗi thể loại.

Ảnh cưới: Ảnh cưới có hai dạng (1) chụp phần lễ cưới và (2) chụp album ảnh cưới. Mục đích của thể loại ảnh này là ghi lại những khoảnh khắc hạnh phúc của cô Dâu (CD) và chú Rể (CR) trong ngày vui của họ. Nhưng nếu họ muốn, và các nhiếp ảnh gia thực hiện được việc ghi nhận lại những khoảnh khắc chia vui của bạn bè, của những người chung quanh họ trong tấm ảnh. Thì nó trở thành ảnh Đời thường.
Ở phần (1), lễ cưới luôn được xác định là rất quan trọng, bởi đó là thời điểm đánh dấu Cô dâu và Chú rể bước sang 1 giai đoạn mới – xác định gắn bó với nhau đến đầu bạc răng long-. Nên ảnh này có tính trang trọng, lễ nghi theo phong tục tập quán của từng địa phương. Ảnh Đời thường trong mảng này, thể hiện cái nhìn tinh tế, sự chia sẻ của nhiếp ảnh gia với gia đình hai họ. Ảnh thường được chụp có chủ đích trong một không gian cố định, thủ pháp của nhiếp ảnh gia là làm sao bắt được khoảnh khắc để truyền tải được sự “rung cảm” của họ trước hoàn cảnh đó, đến cho người xem ảnh.


Ảnh lễ cưới – Anh Tuấn Tám Lăm – Đà Nẵng - 08.2010

Ở phần (2), Ảnh cưới ghi nhận lại niềm vui và hạnh phúc của CD-CR với mục đích lưu lại những khoảnh khắc đẹp và hạnh phúc khi ở bên nhau. Thường thì Ảnh cưới ở dạng này, chú trọng đến hai nhân vật chính là CD-CR. Tuy nhiên, có những người thích ghi lại khoảnh khắc hạnh phúc của họ cùng với không gian chung quanh như một sự chia sẻ có chủ đích (giá trị về mặt thời gian, không gian). Những ảnh này được xem là Ảnh Đời thường – Sự xếp đặt CD-CR trong một bối cảnh hoàn toàn ngẫu nhiên (không xếp đặt).


Ảnh cưới – Anh Tuấn Tám Lăm – Hội An – 04.2009

Ảnh Phong cảnh: Trong thể loại ảnh này, phần lớn các nhiếp ảnh gia có chủ đích ghi lại vẻ đẹp của thiên nhiên. Chủ thể trong ảnh là rừng cây, thác nước, con sông, làng mạc, v.v… Tuy nhiên, việc để thêm đối tượng là con người vào trong tổng thể bức ảnh có chủ đích, làm cho tấm ảnh trở nên sống động hơn, có nội dung thông điệp rõ ràng hơn về quan hệ giữa con người với thiên nhiên. Đây là Ảnh Đời thường–Phong cảnh.


I am a man – Tannobi – Lang Son – 05.2012 ( Ảnh POW tháng 5.2012 của vnphoto.net)

Ảnh Chân dung: Đối tượng chính của thể loại ảnh Chân dung là con người, với mục đích ghi lại những nét đặc trưng (gương mặt, cơ thể,…) của đối tượng được chụp. Ảnh Chân dung cũng được phân ra làm nhiều dạng: Ảnh “thẻ” (Nhằm làm ảnh nhận dạng trong các loại hồ sơ, thủ tục hành chính; Ảnh chân dung cá nhân, gia đình (Nhằm lưu lại hình ảnh một hoặc nhiều người để làm ảnh lưu trữ, ảnh tư liệu,…); Ảnh Quảng cáo (Chụp quảng bá các thương hiệu: thời trang (quần áo, trang sức, mỹ phẩm…), Thực phẩm, Dịch vụ, …), …

Ở thể loại ảnh này, các nhiếp ảnh gia ngoài mục đích chính là giới thiệu chân dung của người được chụp, họ còn mong muốn lột tả được nội tâm của nhân vật thông qua sắc thái biểu cảm trên gương mặt, hành động của cơ thể, và trang phục, và bối cảnh nơi nhân vật đó đang hiện diện… để diễn tả nội dung họ muốn thể hiện qua tác phẩm. Ảnh đời thường-Chân dung cũng vì vậy mà phong phú về mặt nội dung hơn, sâu sắc và có giá trị về mặt thời gian.


# - Hải Thanh – Nam Định – 2009


NS Trịnh Công Sơn – Dương Minh Long – Sài Gòn – 1995


Through the market – Tăng Huy Tăng – Sài Gòn - 2011

1.2. Ảnh cuộc sống hằng ngày – daily life

Ảnh Ngẫu nhiên

Ảnh ngẫu nhiên, là ảnh ghi lại một hành động diễn ra hoàn toàn ngẫu nhiên (không thể phán đoán trước được). Có thể hành động đó diễn ra cực ngắn, và không theo quy luật nào cả. Do đó, trong trường hợp này, sự may mắn sẽ mang lại cho nhiếp ảnh gia một tác phẩm hoàn hảo khi họ xử lý nhạy bén với thiết bị của họ để nắm bắt lại khoảnh khắc đó.

Trong trường hợp các nhiếp ảnh gia theo đuổi hoạt động mà họ dự định chụp, trong một bối cảnh cố định. Ở bối cảnh đó, mọi việc diễn ra hoàn toàn ngẫu nhiên (không được xếp đặt) trong “dự liệu” (suy nghĩ) của nhiếp ảnh gia. Tuy nhiên, có những chi tiết hoàn toàn bất ngờ, người nghệ sĩ nhiếp ảnh đủ độ nhạy để nắm bắt được khoảnh khắc đó, họ sẽ có 1 tấm Ảnh Đời thường Đẹp.


# - Henri Cartier Bresson – Palermo, Sicily - 1971


Air Raid - Robert Capa – Barcelone, Espagne - 1939

Ảnh đường phố - Street life photography

Đường phố, là nơi diễn ra các hoạt động của con người, nơi thể hiện nhiều sắc thái phong phú – tự nhiên trong cuộc sống. Trong bối cảnh này, các hoạt động diễn ra ngẫu nhiên. Nhưng bằng kinh nghiệm, các nhiếp ảnh gia hoàn toàn có thể ghi nhận bằng cách riêng của mỗi người để nhận ra quy luật hoạt động của nó. Không gian sáng tác cũng được giới hạn bởi sự quan sát và kiểm soát bằng mục đích của nhiếp ảnh gia. Họ chủ động trong việc sử dụng phương pháp nào cho phù hợp với đặc điểm của các hoạt động mà họ muốn ghi nhận. Ở đây, sự tinh tế trong tiếp cận (góc chụp) và phán đoán (nắm bắt khoảnh khắc) sẽ là yếu tố tiên quyết trong việc hình thành nên những tác phẩm có giá trị.


Children Playing Cowboys with Guns – Henri Cartier Bresson - Rome, Italy - 1951


Rue Mouffetard - Henri Cartier Bresson – Paris, France - 1954


An urban scene in Calcutta - Martin Roemers – Calcutta, Inde - 2010


Sài Gòn chiều nào cũng mưa – Nason – Sài Gòn – 11.2010

Ảnh sinh hoạt

Là ảnh ghi lại các hoạt động của con người trong một bối cảnh cụ thể là nhà ở của họ, môi trường họ đang làm việc, hay ở một nơi nào đó,… có sự góp mặt của các đối tượng khác, là người thân, đồng nghiệm, bạn bè, đồ vật,… góp phần tạo nên nội dung của sự kiện qua khoảnh khắc của nhiếp ảnh. Ảnh sinh hoạt có bối cảnh giới hạn hơn so với ảnh Đường phố, trong một không gian cụ thể - cố định. Nhiếp ảnh gia xâm nhập vào hoạt động của họ một cách tài tình, để không làm xáo trộn những sinh hoạt tự nhiên của họ.


Hà Nội, Nhà trong ngõ – Maika – Hà Nội – 2009


# - Maika - Jokhang Temple, Tibet – 08.2010

2. Vai trò của Ảnh Đời thường

2.1. Lưu giữ các đặc điểm của Xã Hội

Ảnh Đời thường có vai trò quan trọng trong cuộc sống, bởi nó phản ánh điều chúng ta nhìn thấy ở một nơi nào đấy và vào một thời điểm nào đấy -cố định-. Chúng ta biết rằng, không nơi nào có thể giống nơi nào và điều quan trọng là nó không thể bị lặp lại một cách có chủ đích. Những đặc tính đó, mang lại cho nhiếp ảnh Đời thường sự độc đáo, sự ngạc nhiên, thậm chí nó phản ánh được cái chung nhất, cốt lõi nhất của sự kiện mà người chụp muốn truyền tải đến độc giả. Do đó, Ảnh Đời thường có đặc điểm chung là lưu giữ những “giá trị sống” –chân thật nhất- của con người.

Những “giá trị sống” đó, được xem là những hoạt động của con người (một hoặc nhóm người) trong cộng đồng mà họ đang sống tại một thời điểm nhất định. Nó phản ánh đặc điểm, đặc tính của xã hội và con người sống trong xã hội đó. Nên chúng ta có thể xem các “giá trị sống” là một phần trong những “giá trị văn hóa” đã được hình thành theo thời gian. Tuy nhiên, việc ghi nhận lại các giá trị này một cách chân thực, làm cho các tác phẩm mang nặng tính “Tư liệu” (Tài liệu). Theo tôi, Ảnh Đời thường vượt qua được các đặc tính chung của ảnh Tư liệu để trở thành một trong những tác-phẩm-dẫn-đầu trong hệ thống ảnh tư liệu đó. Bởi ngoài việc truyền tải được thông điệp về “giá trị sống”, Ảnh Đời thường diễn tả được thần sắc, diện mạo và nhất là sự nổi bậc mang tính đại diện trong việc “truyền tải các thông điệp”. [Nói như NSNA Lại Hiển: “Chụp Ảnh Đời thường là sự săn tìm khoảnh khắc điển hình, … hoặc khai thác nét văn hóa, bản sắc, phong tục tập quán của cộng đồng xã hội. Có vốn sống, tầm nhìn sâu sắc bản chất xã hội mà người ta thường gọi “nhân sinh quan người nghệ sĩ” là điều rất quan trọng… đồng thời gợi cho người xem cảm xúc thân thiện, đồng cảm, xích lại gần nhau với tấm lòng chia sẻ cao thượng! Chụp ảnh đời thường phải khẳng định là khó, nếu đó đích thực là ảnh nghệ thuật. Nếu nói dễ e rằng chủ quan, có chăng cũng chỉ là ảnh ghi chép tư liệu cuộc sống qua máy ảnh”.]

Tóm lại, ảnh Đời thường có vai trò lưu giữ lại các hoạt động của con người trong Xã hội –nơi mà họ đang sống- như ảnh Tư liệu. Nhưng nó nổi bậc hơn, truyền tải nội dung mạnh mẽ hơn.

2.2. Đề cao tính Chân – Thiện – Mỹ

Tất cả các môn nghệ thuật đều hướng đến quan điểm “vị nhân sinh”, nghĩa là tác phẩm nghệ thuật phải hội đủ 3 yếu tố chính. Chân: sự chân thực, Thiện: quan điểm sống hướng tới cái tốt, hướng tới bản chất tốt đẹp của con người, bài trừ cái xấu, … và cuối cùng là Mỹ: cái đẹp. Vậy một tác phẩm ĐẸP, phải là tác phẩm hội tụ được cả ba yếu tố này. Cái ĐẸP ở Ảnh Đời thường rất rộng, nó bao gồm tất cả các thành phần cấu tạo nên tác phẩm. Để dễ phân tích, chúng ta chia nó thành hai phần: (1) Kỹ thuật và (2) Nội dung.

(1)Về Kỹ thuật, nó bao gồm gồm các yếu tố: Màu sắc – Sắc độ, Ánh sáng, Bố cục- Mảng (đặc, rỗng), Tỉ lệ, Đường nét, … Trước đây, Nhiếp Ảnh được phân tích dựa trên cái nhìn của Hội họa. Do đó, một tác phẩm đẹp phải có các đặc tính càng giống với các “quy luật vàng” trong tranh hội họa càng tốt. Tuy nhiên, sự phát triển của công nghệ trong lĩnh vực nhiếp ảnh trong thời gian qua, làm cho nhiếp ảnh ngày càng trở nên phổ biến và có nhiều cách thể hiện ý tưởng. Những suy nghĩ mới cũng được ứng dụng, dần hình thành nên các tác phẩm mang tính đột phá. Việc đánh giá tác phẩm dựa trên yếu tố kỹ thuật cũng vì vậy mà không theo một quy định chuẩn nào cả. (2) Về nội dung, cái đẹp được đánh giá dựa theo quan niệm chung (đa số) của cộng đồng, thời đại đó. Tính nhân văn của tác phẩm được xem như xương sống trong việc đánh giá tác phẩm, và có vai trò quyết định cho việc tác phẩm đó có được cộng đồng chấp nhận hay không. Việc đánh giá phần nội dung, phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố cảm tính. Bởi lẽ, nhân sinh quan của mỗi người được hình thành khác nhau, phụ thuộc vào môi trường họ sống và tính cách của họ.

Tóm lại, để đánh giá một tấm ảnh Đời Thường – ĐẸP, điều kiện tiên quyết là nội dung của tác phẩm không xung đột với quan điểm chung của số đông trong Xã hội đó. Kế đến là thông điệp của tác phẩm, bằng cách ứng dụng kỹ thuật nhiếp ảnh, tạo được sự rung động trong tâm hồn của Độc giả. Và càng nhiều người cho rằng tác phẩm đó đẹp, thì tác phẩm đó được xem là ĐẸP.

3. Sự ngộ nhận về Ảnh Đời thường

(1)Cái gì tôi chụp ở ngoài đời là Ảnh Đời thường: Nhiều người cho rằng, những gì họ đang tiếp xúc trong cuộc sống của họ, diễn ra chung quanh họ. Và nó trở nên thân thuộc, bình thường hóa đối với họ. Thì họ sẽ ghi lại và cho rằng ảnh đó thuộc thể loại Ảnh Đời thường. Điều này đúng, nếu ảnh họ chụp có yếu tố con người. Thậm chí, trong tác phẩm, mặc dù không có chủ thể hay bóng dáng con người –liên quan đến con người, nhưng người xem tìm thấy ở đó -con người- được nhắc đến như một yếu tố làm nổi bật tác phẩm.

Tuy nhiên, nếu người xem không nhận ra được yếu tố con người, hay người xem chỉ nhìn nhận ở ảnh chỉ mang chất tư liệu như ảnh phong cảnh thành phố, ảnh hoa cỏ, ảnh đồ vật... mà không gây được sự liên tưởng, sự rung động. Thì ảnh đó chưa thể gọi là Ảnh Đời thường được.

(2) Trong Ảnh tôi chụp có nhiều người, và nó bình thường thì đó là Ảnh Đời Thường. Nhiều người quan niệm rằng: Đã chụp bằng máy ảnh, và chụp những gì xảy ra chung quanh họ, thì đó là ảnh Đời Thường. Mặc dù, trong ảnh đó có người và có các hoạt động của con người, nhưng nếu không truyền tải được nội dung một cách có chủ đích. Thì ảnh đó chỉ mang tính chất tư liệu.
Thật khó để đưa ra những giới hạn cụ thể cho việc phân loại thế nào là ảnh Đời thường, và thế nào là không phải. Mà nó còn phụ thuộc vào quan điểm, tiêu chí đánh giá của người chơi ảnh, người xem ảnh.

(3)Tôi phải chụp lại những gì thực sự gây rung động cho người xem bằng cách khơi gợi sự cảm thông, sự chia sẻ của cộng đồng thì đó mới là ảnh Đời thường. [Theo NSNA Quang Phùng: “Chụp ảnh đời thường phải chụp được cái khổ, cái bi kịch… người ta căn cứ vào để thấy được bước tiến của xã hội. Ảnh đời thường phải mang ý nghĩa giáo dục, làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn. Ở đó cái biết quyết định cái thấy, nhưng ảnh đời thường phải bảo đảm về nghệ thuật, đẹp về tình ý. Cái khó là làm sao nhà nhiếp ảnh có mặt đúng lúc. Muốn như vậy người nghệ sĩ phải có một ký ức thật, phản xạ nhanh và tay nghề cao. Người chụp phải trong sáng, tĩnh tâm.” Chụp cái bi kịch để thấy được bước tiến của xã hội].Điều này đúng, nhưng không phải là tất cả. Như đã phân tích trong phần 2.1, Ảnh Đời thường ghi nhận tất cả các giá trị sống trong hoạt động Xã hội. Và theo quan điểm của tôi: không chỉ những hình ảnh mang chất “BI” mới mang lại được cảm xúc, mà tất cả các hoạt động khác cũng làm được điều này. Vấn đề là các Nhiếp ảnh gia biết lựa chọn cách thể hiện để truyền tải nội dung một cách xuất-sắc-nhất đến với người xem.

(4)Ảnh Đời thường phải “chất”, “pro-chuyên nghiệp”, phải là ảnh đen trắng, phải là ảnh giống chất ảnh của máy phim, v.v... Tức là nhìn vào ảnh thấy sự nổi trội trong việc vận dụng và ứng dụng các kỹ thuật nhiếp ảnh và bố cục bằng các mảng khối, đường dẫn, sắc độ, màu sắc… Điều này đúng, bởi chính các yếu tố này là điều kiện tiên quyết trong việc thu hút sự quan tâm của người xem. Tuy nhiên, nội dung và khoảnh khắc mới là yếu tố quan trọng trong mỗi tác phẩm. Và một tác phẩm Ảnh Đời thường xuất sắc không nhất thiết cần phải có những yếu tố về mặt kỹ thuật này.

(5)Ảnh đời thường phải là ảnh diễn tả những gì chúng ta muốn có. Tức là ảnh mang tính chất sắp đặt. Chúng ta thấy rất nhiều ảnh cụ già ôm em bé để diễn tả sự khắc nghiệt của thời gian, cảnh cô nông dân cực khổ, cười rất tươi khi ôm những bông lúa vàng trĩu hạt, … Điều này đúng, bởi các nhiếp ảnh gia mong muốn diễn tả sự tương phản của các “mặt đối lập” trong cuộc sống. Tuy nhiên, có nhiều người bị sa đà vào phương pháp này mà quên rằng: ảnh Đời thường lại là những khoảnh khắc ngẫu nhiên, tình cờ thấy và chụp lại bằng cách “rình rập” khoảnh khắc đó xảy ra theo dự liệu. Họ sắp đặt các hành động bằng các diễn viên đóng thế, và như vậy, những ảnh này hoàn toàn có thể bị lặp lại ở 1 hoàn cảnh khác, trong 1 thời gian khác làm mất đi tính độc đáo của ảnh đời thường.

(còn tiếp)