Phối hợp màu sắc trong nhiếp ảnh

[Xman]

- Màu sắc của vật

Bản thân các vật xung quanh ta không có màu sắc, khi các sóng ánh sáng chiếu vào một vật thì tùy vô tính chất vật lý của vật liệu (Tần số dao động các điện tử, lực hấp dẫn của các nguyên tử đối với các điện tử đó) mà nó có các tác động khác nhau vớc các sóng ánh sáng khác nhau. Khi sóng áng sáng trùng với tần số dao động riêng sẽ bị vật liệu hấp thu, nếu khác nhau thì chúng bị phản chiếu lại, còn nếu rất khác biệt thì sẽ xuyên qua vật liệu đó (vật liệu trong suốt), vì vậy tùy theo tính chất vật lý nó trên của bề mặt mà ta sẽ thấy các màu khác nhau. Nếu vật liện hấp thu hết các sóng ánh sáng ta sẽ thấy màu đen, phản chiếu lại hết sẽ cho ra màu trắng, còn phản chiếu một đoạn bước sóng đậc biệt thì ta sẽ thấy vật có màu của bước sóng đó, ví dụ trong hình dưới đây ta sẽ thấy vật màu đỏ cam vì nó phản xạ lại nhiều nhất các sóng màu đỏ và vàng.



Nếu dựa trên vòng tròn hiển thị màu sắc thì ta thấy sự hấp thu và tính phản xạ hoạt động mang tính trái ngược, phần lớn lá cây màu xanh lá bởi vì chúng hấp thu sóng ánh sáng đỏ (màu đối nghịch trong vòng tròn hiển thị màu sắc), bông hoa cúc màu vàng bởi vì cánh hoa hấp thu các sóng ánh sáng xanh dương và tím.
Vấn đề trở nên phức tạp hơn đối với nguồn sáng màu, với ánh sáng đỏ cam buổi bình minh thì màu lá cây trở nên rất tối bởi vì chúng hấp thu phần lớn tỉ lệ ánh sáng mà chúng nhận được (màu xanh lá có tính hấp thu sóng ánh sáng đỏ cam). Trong áng sáng màu của vũ trường nếu bác nào muốn sáng rực lên thì hãy chọn màu quần áo gần trùng với màu ánh sáng đó :lol: và ngược lại chọn màu đối nghịch
Mở rộng vấn đề một chút: thay vì chiếu ánh sáng màu vô một cảnh thì ta có thể dùng các kính lọc màu trên máy, đây là cách thay đổi cường độ ánh sáng các màu khác nhau trong chụp ảnh trắng đen. Ví dụ để làm tối bầu trời xanh ta dùng các kính lọc có màu đối nghịch với màu xanh dương trong vòng tròn màu sắc, đó là các màu vàng -cam- đỏ, màu cam có tác dụng mạnh nhất vì nó đối diện nhất qua tâm vòng tròn. Kính lọc màu cam sẽ chặn bớt các tia màu xanh dương của bầu trời làm cho bầu trời sẫm lại, trái lại nó sẽ cho các sóng màu đỏ cam qua nhiều nhất khiến cho màu đỏ cũa bông, lá cây mùa thu rực sáng lên

[Xman]

Đọc bài này vỡ ra nhiều điều bổ ích, cám ơn bác Xman công phu soạn bài. Mong bác chia sẽ thêm vài kinh nghiệm thực tế khi điều chỉnh WB theo nhiệt độ màu ạ. Hôm vừa rồi ngồi trong văn phòng em chụp thử mấy phát, setting WB theo mấy cái có sẵn trên máy (flourescent, tungsten v.v) nhưng màu ảnh nó ra ko đúng lắm, em nghĩ chắc chỉnh WB theo nhiệt độ sẽ chínnh xác hơn (nhưng mà chưa biết, hic).

Bác giochuong,
Nếu bác không biết được chính xác nhiệt độ màu của cảnh chụp thì cũng có rất nhiều cách khác nhau set cho đúng. Ví dụ bác chụp một tờ giấy trắng trong cảnh đó rồi "set" cho máy hiểu đó là tờ giấy trắng trong chế độ white balance (máy canon 30d có chế độ đó, không biết máy của bác có không). Hoặc có một cái carte grise 18% ở một góc hình và cho photoshop "hiểu" đó là màu xám 18% (lệnh level). Một cách khác nữa là bác biết trước một số màu trong hình là neutre ( các sắc xám khác nhau, trắng, đen), thì chịu khó chỉnh tới lui sao cho thông số các canals màu thành phần Đỏ-Xanh dương-Xanh lá cây bằng nhau (pipette trong photoshop), khi đó thì sẽ cân bằng trắng. Tuy nhiên nếu không mang tính chính xác cao (sự sao chụp các tác tác phẩm hội họa, in ấn..)thì bác chỉ cần chỉnh theo cảm nhận được rồi, đôi khi sự sai biệt đó làm nên thành công của bức ảnh. Có mấy cảnh trong nhà chụp dưới ánh sáng đèn lúc trước, tôi cố xác chỉnh cho đúng màu da thì bức ảnh không còn giá trị nữa, mấy lần sau để nguyên sắc màu đặc trưng của khung cảnh thì thấy hay hơn nhiều mặc dù nhiều người ít hiểu biết hơn cứ chê màu da gì mà đỏ lòm vàng chạch thấy ghê :lol: . Hơn nữa nếu có một "tông" chung thì bức ảnh sẽ dễ hài hòa màu sắc hơn, như các phần sau của bài viết sẽ bàn tới
Thân

[Xman]

- Màu đỏ

Về thị giác thì màu đỏ là một trong những màu đựơc "chuộng nhất", nó lôi kéo người xem ngay tức khắc. Nếu đặt kế bên các màu "lạnh" hơn đặc biệt là màu xanh lá hay xanh dương thì màu đỏ sẽ "nhảy" lại gần người xem ngay tức khắc tạo nên hiệu quả "không gian" trong bức hình. Nó cũng là màu chứa năng lượng nhiều nhất và tạo lên một sự "rung động" rất mạnh khi đặt gần màu khác. Trái với màu vàng sáng và trong suốt, màu đỏ tương đối "đậm đặc", màu vàng tỏa ra ánh sáng còn màu đỏ toát ra năng lượng. Về cảm xúc thì màu đỏ cho cảm giác sống, mạnh mẽ, nóng bỏng, gợi sự đam mê (bông hồng tượng trưng cho tình yêu), nhưng lại cũng hung tàn, nguy hiểm, đe dọa (tượng trưng cho chiến tranh, hủy diệt vì cùng màu máu). Là một màu tượng trưng cho quyền lực (các buổi lễ trọng thể luôn luôn có các tấm thảm đỏ) , một biểu tượng của sự cấm đoán (đèn đỏ, biển cấm), tượng trưng cho cách mạng vì gắn liền với máu và chiến tranh. Trong một số nền văn hóa á đông màu đỏ rất được thích dùng kể cả VN (các ngày lễ tết, cúng kiếng...).
Trong nhiếp ảnh màu đỏ rất dễ kiếm trong cuộc sống hàng ngày cũng như thiên nhiên như màu hoa, động thực vật, áng sáng mặt trời bình minh hoàng hôn...



Hình 1: Bột màu Tilak dùng để sơn điểm đỏ trên trán rất phổ biến nên ta có thể tìm thấy được trong tất cả các chợ ở Ấn độ
Hình 2: Nếu vật được chiếu bằng ánh sáng đỏ (filtre Wratten 25) sẽ cho ra một chất lượng màu đặc biệt, phần tối hoàn toàn đen nhưng phần sáng luôn luôn đỏ, không làm sáng vật lên được cho dù cường độ lớn đến đâu đi nữa



Thoạt nhìn thì ai cũng yêu thích ngay hình này trước khi hiểu ra rằng đó là các khối huyết heo được bán trong một phiên chợ ở Lào

[Xman]

-Màu vàng


Màu vàng là màu sáng nhất trong các màu và đó chính là tính chất đặc biệt nhất của nó, màu vàng tối không tồn tại, nếu bị trộn với màu đen nó sẽ không còn là màu vàng nữa. Vì ta thường thấy màu vàng trên các nền màu sẫm hơn (vì sáng nhất chỉ thua màu trắng) nên trong các bức ảnh nó thường rực lên, đó cũng là lí do rất khó phối hòa độ sáng của màu vàng với các màu khác. Màu vàng cũng không được linh hoạt lắm bởi vì phải tinh khiết, chỉ cần ánh qua xanh hay đỏ một chút là biết liền. Tất cả các màu đều thay đổi tính chất khi được đặt kế nhau nhưng màu vàng đặc biệt "nhạy cảm", giống như hình dưới đây cho thấy, nó rất "mãnh liệt" khi được đặt kế màu đen nhưng lại rất vô vị lạt lẽo khi gần màu trắng





Màu vàng thể hiện sự chói lọi, mạnh mẽ, sự vui vẻ và ánh sáng. Trong thiên nhiên màu vàng tinh khiết khá hiếm, ta chỉ tìm thấy ở khối lượng nhỏ một số bông hoa, lá mùa thu, phần sáng của lửa, lòng đỏ trứng gà... Trong cuộc sống người ta dùng màu vàng khi muốn lôi kéo sự chú ý như các tín hiệu giao thông, hộp thư bưu điện, xe taxi...




Màu vàng của chai dầu bão hòa hơn màu vàng lá cây, nhưng cái phông đen của ngọn đồi ở Colorado làm cho màu lá rực và tươi lên. Cả hai cảnh đều được cố tình chọn ánh sáng "rétro" (chếch từ phía sau tới) nhằm thể hiện màu vàng được rực rỡ nhất





Màu vàng cũng đóng vai trò quan trọng khi nó tái hơn và ít bão hòa hơn, thường do ánh vàng của nắng buổi sáng và chiều, màu vàng rực hơn khi khí quyển có bụi mù. Màu vàng tái của cái làng ở biên giới miến điện trên đây là kết quả của bụi tro do đốt râỹ, tro bụi làm giảm nhiệt độ màu sắc ngay cả khi mặt trời đã lên cao

[Xman]

- Màu xanh dương

Đây là một màu tĩnh lặng, khá tối và rất lạnh, nó rất phổ biến trong nhiếp ảnh và có nhiều biến tướng khác nhau. Về thị giác, màu xanh lùi ra xa và cho cảm giác thanh bình hơn màu đỏ rất nhiều, là màu tối nhất trong 3 màu cơ bản, khá mạnh mẽ khi thẫm lại. Tính trong suốt của nó khác biệt với độ đậm đặc của màu đỏ, rất linh hoạt: ta dễ dàng cảm nhận thấy nó tươi và tinh khiết hơn là thực sự nếu không có màu xanh khác kế bên để so sánh.
Màu xanh bão hòa là màu dễ tìm thấy nhất do tính khuyếch tán các bước sóng ngắn trong khí quyển, là lí do bầu trời không mây có màu xanh dương. Nước có tính hấp thụ lần lượt các màu sắc theo độ sâu bắt đầu từ sóng có bước sóng dài nhất (màu đỏ) vì vậy mặt nước thường có màu xanh lá cây chuyển sang xanh dương



Một cảnh chụp bờ biển vùng caraïbes, nến nhìn biển từ góc độ thấp so với hìng không ảnh, mặt nước phản chiếu bầu trời nên sáng và tái hơn ở gần đường chân trời




Khoảnh khắc tốt nhất để tìm màu xanh dương là ngay khi mặt trời lặn hay trước khi mặt trời mọc, khi ánh sáng phản chiếu lên bầu trời. Bức ảnh được chụp với chế độ "ánh sáng ban ngày" cho ra một khung cảnh lạnh lẽo và buồn thảm




Một phòng đẽo ra từ băng đá trong một khách sạn ở Thụy điển cho ra sắc màu xanh rực rỡ

[Xman]

- Màu xanh lá cây:

Màu của tự nhiên, màu xanh cũng là màu mắt người nhạy cảm nhất và ta có thể phân biệt được rất nhiều màu xanh lá khác nhau, tùy theo ngả sang phía màu xanh dương hay màu vàng mà màu xanh lá mang những đặc tính rất khác nhau. Khi ánh sáng rất yếu thì ta sẽ thấy rõ nhất nếu ánh sáng có màu xanh lá cây. Là màu của thiên nhiên nên từ đó cho ra những sự liên tưởng và biểu tượng mang tính tốt lành: màu của sự tăng trưởng, tiến bộ, tươi trẻ, thiên nhiên.
Rất phổ biến trong thiên nhiên, nhưng cũng rất khó tìm thấy màu xanh tinh khiết, ta cứ thử chụp thật nhiều màu xanh trong thiên nhiên rồi so sánh với mẫu màu xanh trong photoshop (đỏ=0, Xanh dương=0, Xanh lá=255) sẽ thấy. Phần lớn màu xanh lá giảm độ bão hòa do trộn với màu xám, nhưng lá cây ta cảm thấy tươi khi được chiếu bằng ánh sáng "rétro".
Bất kể liên kết với các biểu tượng tốt, một bức ảnh nếu có một "tông" toàn bộ xanh lá lại được coi là ít hấp dẫn lôi cuốn, đôi khi liên hệ vớ sự thối rữa, ẩm mốc




Trong một buổi chợ sáng tại Moroni, màu xanh lá cây của những buồng chuối trộn lẫn với màu quần áo của người bán hàng. Trong xứ hồi giáo này màu xanh lá rất phổ biến do lí do tôn giáo




Ánh sáng mặt trời chói lọi chiếu lên các tán lá cây trong một khu rừng vịnh Fundy được phản chiếu xuống mặt nước quanh các mỏm đá phủ rêu. Tốc độ chụp chậm làm mềm đi các gợn nước và làm giàu thêm màu xanh

[Xman]

- Màu tím:

Sự phối hợp giữa màu xanh dương và màu đỏ rất khác biệt với các màu khác vì nó rất khó nắm bắt. Rất nhiều người rất khó khăn trong việc phân biệt màu tím tinh khiết. Trong nhiếp ảnh ta sẽ gặp phải các vấn đề từ sự thu nhận, thể hiện trên màn hình cho đến khi in ấn. Các gam màu trên màn hình và mực in rất không hiệu quả đối với màu tím. Màu tím nguyên chất rất tối, nếu sáng quá nó sẽ trở thành màu "lavande", nếu sẫm hơn lại làm nhầm lẫn với màu xanh dương-đen. Nếu hơi ngả sang màu đỏ sẽ biến thành màu magenta, nếu ta lấy bớt ra chút đỏ thì lại trở thành xanh dương. Chính ranh giới giữa màu tím và màu đỏ là khó phân biệt nhất.
Màu tím liên hệ với sự xa hoa, tạo ra cảm giác bí ẩn và bao la, gợi nên "linh tính" và một thế giới xa lạ. Chính vì vậy màu tím được dùng nhiều trong tôn giáo.
Là một màu rất khó tìm thấy, một vài bông hoa có màu tím nhưng lại rất khó ghi nhận lại chính xác. Ánh sáng trước khi mặt trời mọc và sau khi mặt trời lặn đôi khi cho ra màu tím (sự trộn lẫn đỏ cam của ráng nắng và màu xanh của bầu trời)




Ảnh các dãy trồng hoa Lavande ở Provence-Pháp, đó cũng là tên của một gam màu tím





Hoàn hôn và bình minh cho ra gam màu khá rộng lớn tùy theo các điều kiện thời tiết khác nhau, kết quả thường rất bất ngờ. Ảnh chụp bờ biển Đông-nam Nhật bản, 2 mỏm đá nổi tiếng tên Meoto-Iwa nối với nhau bằng một sợi thừng được chiếu rétro bởi bầu trời tía lộng lẫy, ảnh nguyên gốc hoàn toàn không được sửa lại

[thekids66]

Càng lúc càng hay.
Cám ơn bác Xman

[Xman]

- Màu cam:

Màu cam là một màu rực rỡ, nó được liên hệ chặt chẽ với ánh sáng do sự đốt nóng. Do pha trộn từ màu đỏ và vàng nên cũng mang một số tính chất của 2 màu đó. Màu cam rất sáng và mạnh khi nguyên chất, khi sáng lên sẽ trở thành màu "beige", sẫm xuống thì trở thành màu "maron".
Gắn liền với các ngày lễ, nhưng cũng biểu tượng của sức nóng và khô cằn.
Ta tìm thấy màu cam ở một số loài hoa, trong ánh sáng đèn tungstène, lửa nến . Khi chụp ảnh phim người ta hay dùng filtre 85B standard (màu cam) với phim type B trong ánh sáng ban ngày để bù trừ "tông" xanh dương vốn có của phim.





Trong Shinto Nhật, màu cam ngả sang đỏ là một màu thiêng liêng. Trong ảnh màu cam được sơn trên các cổng Torii trên lối vào mộT ngôi đền




Mặt trời lặn phản chiếu xuống dòng nước đục của sông Mekong ở Viêng chăn cho một màu cam đỏ.

[Xman]

- Màu đen:

Màu đen không có ánh sáng và "tông", trong nhiếp ảnh người ta tạo ra màu đen bằng cách giảm sáng. Khi tinh khiết, màu đen không hề chứa một chi tiết nào tuy nhiên nó rất quan trọng cho mật độ và sự phong phú của bức ảnh. Màu đen rất cần thiết để tạo sự tương phản với các màu khác bởi vì nó là cực điểm của sự đậm đặc và đồng nhất. Thường màu đen dùng làm nền, tả hình thể đường nét (chụp ngược sáng), hoặc để chấm phá. Màu đen không nên quá đậm đặc, vả lại khi in lên giấy cũng bị giảm nhiều và trở thành màu xám rất đậm. Màu đen thường phải có trong các bức ảnh để tạo nên những điểm "neo" cho các tông màu khác. Một số bức ảnh không cần màu đen khi muốn thể hiện sự tinh tế nhẹ nhàng các tông màu (ảnh chụp một cảnh sương mù) nhưng đa số đều cần có một phần đen tuyệt đối trong các bức ảnh. Sự dư sáng, độ contrast yếu hay sai lầm khi xử lí ảnh KTS là "kẻ thù" của màu đen.
Tuy nhiên để thu nhận được các chi tiết trong vùng đen phải phân biệt được sự khác nhau rất nhỏ (từ 0 đến 20 trong ảnh 8bits trên thang 0-255). Sự tinh tế tinh vi trong các bức hình của màu đen trên nền đen rất thú vị để khám phá và cũng là một thử thách. Trong hội họa Manet đã tìm ra cái mà Matisse gọi là "một màu đen minh bạch và sáng sủa".
Khi màu đen sáng lên thành màu xám, khi đó nó rất nhạy cảm với tính trung dung (neutralité) hay không, chỉ cần một chút ánh màu vô là thấy liền. Các màu đen của bóng đổ trong các bức ảnh chắc chắn chứa đựng một tông màu nào đó.
Màu đen cho sự liên hệ và biểu tượng với tính trung dung . Nó cũng gắn liền vớ sự giàu có và thanh lịch (màu quần áo cũa giới quí tộc thế kỉ 16, 17)




Để thu nhận được "hình nét" (sihouette), cần phải có nền sáng trong khi cận cảnh chìm trong tối như trong bức hình chụp một sư chùa Swedagon ở Rangoon. Một màu đen tuyệt đối sẽ tăng cường chất lượng cho hình nét vì thế đã dùng pipette của điểm đen (photoshop) để tăng hiệu quả.





Một biết thể của "Con mèo đen trên đống than đen" (tên một tác phẩm hội họa), ảnh chụp con thiên nga đen trên nền đen phụ thuộc vào ánh sáng trắng và màu xám tái để tạo nên một hình thể có thể thu nhận được