Perú, Miền Đất Tâm Linh Của Người Inca Xa Xưa

Nói về phong tục tập quán, như em đã treo một tấm ảnh chụp trong VBT Field ở Chicago về một ngôi mộ của người Peru. Họ không dùng hòm, thay vào đó, họ ướp xác như người Ai Cập và cất trong hốc đá hay hố được xây/đào dưới đất. Có sách nói là cách chôn cất này chỉ dành cho giai cấp quyền quý. Vì tin là có bên kia thế giới và có đầu thai nên họ dùng nhiều lớp vải và dược thảo để bó xác chết trong một tư thế ngồi bó gối như một bào thai. Trên xác ướp là một cái đầu giả. Họ chôn theo những nữ trang, vàng bạc, vật dụng, vải vóc, và thức ăn như ngô (bắp.)

https://live.staticflickr.com/65535/...4997acf5_b.jpgL1040844 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/895/41...6b11d02c_b.jpgL1010317 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...72974cff_b.jpgL1040535 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...f12718cd_b.jpgL1040536 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...cc7a5bf7_b.jpgL1040871 by Dat's Photos, on Flickr

Ngày xưa, trước khi người TBN đến, Peru và người Inca có rất nhiều vàng và bạc, nhiều đến độ họ dát vàng trên vách tường đá của các đền thờ. Và dư thừa đến độ không cần dè xẻn khi làm những đồ trang sức, ngay cả áo. Nhưng người TBN lấy hết, nung chảy và đem về TBN.

Mũ, bông tai, vòng đeo cổ to thì đã đành, nhưng em không thể hình dung làm sao người ngày xưa có thể làm và đeo bông ‘mũi’ to lớn như thế!

https://live.staticflickr.com/65535/...01f59762_b.jpgL1040537 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...7a3b4fd3_b.jpgL1040542 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...e9e9a66c_b.jpgL1040550 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...99167bf7_b.jpgL1040546 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...b6396677_b.jpgL1040553 by Dat's Photos, on Flickr

Có thể có những chỗ khác ở Lima đáng để xem mà em không biết, nhưng du khách nên viếng VBT Huaca Pucllana. Nói là một VBT thì cũng không đúng hẳn, chính ra là một ngọn đồi ở trong khu Miraflores, nơi em tạm trú trong mấy ngày. Ngọn đồi này nhân tạo hay thiên nhiên thì em không biết, nhưng là nơi được dựng nên như là một kim tự tháp thấp và được dùng như là một đền, một tổ đình bởi người Peru thuộc về văn hoá Lima (200 AD - 700 AD). Mặt của kim tự tháp được lót bằng gạch Adobe, một loại gạch bằng bùn hay đất sét được nặn bằng tay vuông vắn và trên những tầng gạch là một lớp bùn/đất sét. Vì thời gian, lớp vỏ ngoài và một số lớp gạch đã trôi đi và hình dạng, góc cạnh của một kim tự tháp không còn nữa. Để bảo vệ di tích, du khách phải được hướng dẫn chứ không được đi lại tự do.

Những viên gạch Adobe được xếp thẳng đứng chứ không nằm và giữa hai lớp gạch là bùn hay đất sét. Người Peru ngày xưa nghĩ kiểu xây cất này vững hơn.

https://live.staticflickr.com/65535/...878805fa_b.jpgL1040885 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...2d72e3f0_b.jpgL1040849 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...eb203dfa_b.jpgL1040847 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...559cd70a_b.jpgL1040858 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...68aa89b9_b.jpgL1040857 by Dat's Photos, on Flickr

Hoạt cảnh cách làm gạch adobe.

https://live.staticflickr.com/65535/...64811c10_b.jpgL1040894 by Dat's Photos, on Flickr

Trên đỉnh đồi còn dấu vết của một tổ đình với cột đình và các ‘mộ’ xưa với xác ướp. Trên mặt đất người ta thấy những lỗ to, nhỏ. Các nhà khảo cổ nghĩ rằng lỗ to là cột đình và lỗ nhỏ là lỗ ‘cúng giỗ’. Nên nhớ là vì địa lý, nền văn minh Andes và Inca hoàn toàn biệt lập với các nền văn minh khác trên thế giới, nhưng không ai bảo ai, họ cũng tôn thờ, chôn cất, cúng bái như những nền văn minh khác. Hóa ra về tâm linh, con người, dù ở bất cứ đâu cũng đều giống nhau ở điểm này. Và cũng có thể có một lý do khác là nguyên thủy, cách đây 40, 50 nghìn năm, người Á Châu đầu tiên đặt chân lên Bắc Mỹ và họ di dân về phương Nam.

https://live.staticflickr.com/65535/...654b669a_b.jpgL1040876 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...f4f6dd22_b.jpgL1040872 by Dat's Photos, on Flickr

Cảnh cúng bái, họ đào những lỗ nhỏ (để nối với bên kia thế giới) và đặt thức ăn vào trong đó để cúng.

https://live.staticflickr.com/65535/...3d864457_b.jpgL1040878 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...b8b4f159_b.jpgL1040884 by Dat's Photos, on Flickr

Đến đây là kết thúc chặng ngừng đầu tiên ở Lima. Kỳ tới em dắt các bác đi vào miền núi Andes và Thung Lũng Thiêng Liêng.

Điểm đặt chân kế tiếp của em là Cusco, thủ đô của Đế Chế Inca ngày xưa. Tên của thành phố này còn được viết là Cuzco. Cả hai đều bắt nguồn từ chữ Qosqo, tiếng của người bản xứ. Cusco nằm cách Lima khoảng 1 tiếng rưỡi máy bay về phía Đông Nam, nếu đi xe lửa hay xe đò thì mất cả ngày, hoặc qua đêm. Cusco nằm trong rặng Andes và có cao độ 3.4 km so với mặt nước biển; ở cao độ này, du khách cảm thấy hụt hơi khi thở và đôi khi phải thở dồn dập để lấy thêm dưỡng khí. Dù cao như vậy, Cusco nằm trong thung lũng và chung quanh là núi non còn cao hơn, có đỉnh còn tuyết bao phủ.

Cusco là cửa ngõ của Sacred Valley (Thung Lũng Thiêng Liêng, Linh Thiêng) bắt đầu từ Pisac gần đó và thấp dần đến Aguas Calientes với cao độ 2 km và đền Machu Picchu bên cạnh có cao độ 2.4 km. Thành phố này là nơi tập trung của tất cả các du khách trên đường đến Machu Picchu và cũng là nơi du khách nghỉ ngơi để cho quen không khí loãng và nhân thể đi thăm thành phố và các thắng cảnh gần đó trước khi đi Aguas Calientes.

Trung tâm Cusco có tên là Plaza de Armas, rất đẹp, nó giống một thành phố ở bên TBN hoặc Bồ Đào Nha với kiến trúc hầu như y hệt như vậy, điểm khác biệt là không có dấu vết Hồi Giáo (Moorish). Các Thánh Đường to lớn bên quảng trường bát ngát, những con hẻm nhỏ lát đá, con dốc, các ngôi nhà với mái ngói đỏ làm em cứ tưởng là mình đang ở bên TBN/BĐN. Cusco có nhiều Nhà Thờ cổ và danh tiếng.

Video sau đây cho thấy toàn cảnh Plaza de Armas, Nhà Thờ xuất hiện đầu tiên là Cusco Cathedral (được xây vào năm 1654), sau đó là Iglesia de la Compañía de Jesús (1668), nhà thờ này được xây trên một cung điện Inca ngày xưa.

https://live.staticflickr.com/31337/...d8367663_b.jpgIMG_1185 by Dat's Photos, on Flickr

Cusco Cathedral bên trái và Iglesia de la Compañía de Jesús bên phải.

https://live.staticflickr.com/65535/...38d50107_b.jpgL1050213 by Dat's Photos, on Flickr

Cusco Cathedral.

https://live.staticflickr.com/65535/...0bcb0704_b.jpgL1050228 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...205db855_b.jpgL1060244 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...02f5b0f8_b.jpgL1060240 by Dat's Photos, on Flickr

Iglesia de la Compañía de Jesús

https://live.staticflickr.com/65535/...c1d91f8f_b.jpgL1060245 by Dat's Photos, on Flickr

url=https://flic.kr/p/2hGfFUr]https://live.staticflickr.com/65535/...e48c4a62_b.jpg[/url]L1050199 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...7eb645f5_b.jpgL1050218 by Dat's Photos, on Flickr

Giữa Plaza de Armas là một bồn nước cũng đẹp. Các bác chỉ nhìn vào bồn nước thôi nhé! 😁

https://live.staticflickr.com/65535/...071e9769_b.jpgL1060258 by Dat's Photos, on Flickr

Em đến Cusco hôm thứ Sáu, hôm sau tour guide của em dắt đi xem một chợ phiên ngoài trời. May quá, chợ này chỉ nhóm vào ngày thứ Bẩy mỗi tuần. Đây là một dịp cho những tay thích chụp ảnh vì sự linh động của chợ và màu sắc. Các dân làng trong Sacred Valley đem các nông phẩm của họ ra đây bán. Dù ở trên cao nguyên và hẹp, Thung lũng Linh Thiêng rất màu mỡ với khí hậu ẩm và nước từ Sông Urubamba. Dân làng sống dọc theo hai bên bờ sông trồng đủ thứ rau, khoai, và hoa quả, và nhiều nhất là ngô và khoai đủ loại, có 3000 loại khoai khác nhau ở Peru. Em cũng thấy các sạp bán thịt heo, gà nhưng họ có vẻ ít ăn thịt. Riêng hai thứ thịt đặc sản của Peru là thịt con guinea pig và con alpaca thì không thấy bán. Hai loại thú này không có ở VN nên em không biết tiếng Việt là gì. Guinea pig là loại con gặm nhấm như thỏ và được dùng trong phòng thí nghiệm. Alpaca hình như thuộc giống lạc đà nhưng nhỏ con hơn nhiều. Em có ăn thử alpaca, thịt mềm, ít mỡ nhưng dĩ nhiên có vị thú rừng. Cả nhà không ai dám ăn món Cuy, đó là món guinea pig quay.

Dân các làng đội mũ khác nhau, em thì không biết phân biệt nhưng tour guide của em thì vanh vách, biết hết. Họ trông hiền lành, vui vẻ, nhưng sự lam lũ của họ làm trạnh lòng du khách.

https://live.staticflickr.com/65535/...2198d884_b.jpgL1040930 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...7e3dcc9e_b.jpgL1040932fp by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...fa4cd6b7_b.jpgL1040934 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...83d0f20d_b.jpgL1040938 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...fbc26a4b_b.jpgL1040939 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...3fdffa8d_b.jpgL1040940 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...e1f90fd3_b.jpgL1040941 by Dat's Photos, on Flickr

Cô này vừa bán hàng, vừa cho con bú với đĩa ăn sáng còn dở dang. Cuộc sống có vẻ vất vả. Trông rau quả tươi và organic thích quá!

https://live.staticflickr.com/65535/...bc54f524_b.jpgL1040992 by Dat's Photos, on Flickr

Họ có nhiều loại ngũ cốc, đậu, ngô mà không đâu có. Khoai thì đủ thứ loại, to có, nhỏ có.

https://live.staticflickr.com/65535/...c220e3ec_b.jpgL1040980 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...b62d60d6_b.jpgL1040944 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...d2acbe21_b.jpgL1040981 by Dat's Photos, on Flickr

Và dưới hình thức bột.

https://live.staticflickr.com/65535/...1755b854_b.jpgL1040983 by Dat's Photos, on Flickr

Lần đầu tiên em thấy nhô đen và một loại bí vỏ sần sùi như thế này.

https://live.staticflickr.com/65535/...7af918b9_b.jpgL1040953 by Dat's Photos, on Flickr

https://live.staticflickr.com/65535/...cfe4c112_b.jpgL1040990 by Dat's Photos, on Flickr

Và đây là món Cuy mới ra lò, đặc sản của Peru.

https://live.staticflickr.com/65535/...8074d33a_b.jpgL1040977 by Dat's Photos, on Flickr

Cám ơn bác Văn Khoa đã cho em được cơ hội đi đến Peru qua lời dẫn hay cùng hình ảnh đẹp. Nhiều thông tin hay để học hỏi.

Nhắc đến Peru và món cuy thì em nhớ mới đây vừa xem qua chương trình TV của ông chef Gordon Ramsay: Uncharted và có một tập ông đi đến đất nước Peru này. Quả thật hơi giật mình khi TV quay cảnh các con guinea pig dễ thương và dẫn chương trình nói họ sẽ làm thịt nó :-)
Nhưng điều em ấn tượng lại là xoài. Nghe nói ở Peru vì ở trồng ở độ cao trên núi, không khí loãng nên xoài ở đây có vị ngọt rất đậm so với xoài các nước khác. Không biết bác Văn Khoa có thử xoài trồng ở vùng này chưa?

Cám ơn bác JL, nhờ bác nói đến con guinea pig em mới biết là mình lộn, cứ nói là hamster! Con guinea pig lớn hơn, nhiều thịt hơn con hamster. Trông nó rẩt dễ thương, nhưng là thức ăn của người ta, em không thể chê trách. Ảnh của mấy con đó đây.

https://live.staticflickr.com/65535/...4123ea27_b.jpgL1050253 by Dat's Photos, on Flickr

Bác JL nói đúng là soài Peru rất rất ngon, nó ngọt và thơm, trong chợ đứng gần quầy soài là ngửi thấy mùi thơm của soài, nó nửa như mùi peach, nửa như mùi citrus. Quả nào quả nấy chín cây nhưng không dập. Trái bơ của Peru cũng thần sầu! Nói đúng ra thì hái chín cây vừa đủ bán thì trái nào cũng ngon. Ảnh của xạp trái cây, trong đó có soài. Góc bên trái của ảnh là loại mẵng cầu (tiếng Bắc là na, tiếng Thái là nô na) của Nam Mỹ, vỏ mỏng, ít hột hơn loại ở VN, Thái, và cũng rất ngon. Đơn vị cân của họ là KG và 3.3 soles tương đương với 1 đô la.

https://live.staticflickr.com/65535/...211d5e41_b.jpgIMG_1077 by Dat's Photos, on Flickr

Em còn ăn hai loại trái cây nữa. Đó là Granadilla, một loại chanh dây nhưng ngọt, không ngọt lịm. Ăn hột dòn tan trong miệng.

https://live.staticflickr.com/65535/...8b031f2a_b.jpgL1050478 by Dat's Photos, on Flickr

Và Aguaymanto, một loại trái rất khó tả. Bóc vỏ héo hon ở ngoài đi thì thấy trong đó giống như là trái chery với vị cà chua, ăn ghiền luôn! Ở Peru người ta hay cho vào salad.

https://live.staticflickr.com/65535/...76e5072e_b.jpgL1050479 by Dat's Photos, on Flickr

kiến trúc ở bển đẹp thật đấy