DannyB
12-09-2017, 12:18 PM
Phẩm chất để trở thành một nhiếp ảnh gia tư liệu biên soạn bởi NAG Bạch Nam Hải (www.DannyBach.com (http://DannyBach.com))
Óc tân kỳ, tính khách quan và sự khổ luyện
Chào các bạn! Hôm nay tôi xin mạo muội chia sẻ một số bài học tôi đã chiêm nghiệm được trong thời gian học và thực hành bộ môn nhiếp ảnh tư liệu (Documentary photography). Chủ đề được bàn trong chuỗi bài viết này là về những phẩm chất cơ bản cần có của một nhiếp ảnh gia tư liệu. Một đề tài rất lớn, nên nếu có thiếu xót thì xin bạn đọc đóng góp thêm.
Trong chuỗi bài viết này tôi sẽ viết thiên về phần tư tưởng chứ không tập trung vào kỹ thuật hay máy móc.
Tôi xin chia bài viết ra làm 3 phần có nội dung tóm tắt như sau:
Phần 1: Định nghĩa nhiếp ảnh tư liệu, giới thiệu tóm tắt về những phẩm chất cơ bản cần có của một nhiếp ảnh gia tư liệu: Óc tân kỳ, tính khách quan và sự khổ luyện. Luận bàn về óc tân kỳ.
Phần 2: Luận bàn về tính khách quan.
Phần 3: Luận bàn về sự khổ luyện.
Định nghĩa về nhiếp ảnh tư liệu
Đối với tôi, nhiếp ảnh tư liệu là việc chụp một bộ ảnh để kể một câu chuyện, mà câu chuyện ở đây, xin chia làm 2 loại:
Câu chuyện xảy ra theo trình tự thời gian, diễn biến một sự kiện.
Câu chuyện có mang chung một chủ đề cố định xuyên suốt bộ ảnh.
Nhiếp ảnh tư liệu không chỉ quan trọng ở việc chụp hình, mà việc biên tập ảnh và viết lời tựa cho bộ ảnh/từng bức ảnh cũng quan trọng tương đương. Người xem có thể hiểu được câu chuyện mà nhiếp ảnh gia muốn kể hay không, phụ thuộc rất sâu sắc vào 3 bước kể trên. Thời lượng thực hiện một bộ ảnh tư liệu ngắn cũng phải kéo dài vài ngày, dài có thể lên tới vài thập kỷ.
http://dannybach.com/wp-content/uploads/2017/05/XP10577.jpg
(c) Danny Bach/Bạch Nam Hải
Nói tóm lại, nhiếp ảnh tư liệu là kể lại một câu chuyện theo cách mà nhiếp ảnh gia hiểu về câu chuyện đó.
Nhiếp ảnh tư liệu được coi là nhiếp ảnh chính thống vì nó thể hiện đúng cái vai trò của nhiếp ảnh đối với nhân loại: Lưu trữ và bảo tồn lịch sử. Tôi xin được phép so sánh một nhiếp ảnh gia tư liệu với một nhà chép sử. Vì nếu được như vậy, nhiếp ảnh tư liệu sẽ phải có những nguyên tắc nhất định và người chụp ảnh phải có những phẩm chất khiến anh ta/chị ấy trở nên quân bình như một nhà chép sử thực thụ.
Trong các phẩm chất cần có, tôi xin được luận bàn về 3 phẩm chất tôi cho là cơ bản như sau:
1. Óc tân kỳ:
- Định nghĩa
- Áp dụng
- Phương pháp luyện tập
2. Tính khách quan:
- Định nghĩa
- Kiểm soát cảm xúc
- Thuật ám thị là gì? Sử dụng thuật ám thị sao cho đúng đắn
- Phương pháp luyện tập
3. Sự khổ luyện:
- Kỹ thuật
- Tư tưởng
- Phát triển
- Vượt qua thói quen
http://dannybach.com/wp-content/uploads/2016/05/FinalEdit-74.jpg
(c) Danny Bach/Bạch Nam Hải - 2016
Óc tân kỳ (Originality)
Định nghĩa
Óc tân kỳ là gì? Người có óc tân kỳ, không bao giờ chịu suy nghĩ theo ai, và cũng không chịu hành động theo ai. Nghĩa là bất kỳ trong công việc gì của mình làm đều có lộ ra cái bản sắc của mình trong đó, chớ không phải lối bắt chước như cái máy. Người có óc tân kỳ, vụ lấy sự tận thiện tận mỹ chứ không vụ lấy sự mới lạ; họ không phải là kẻ chỉ có óc hiếu kỳ, ham lập dị, hay bày vẽ cầu kỳ. Óc tân kỳ là một trong những điều kiện giúp cho trí tưởng tượng được dồi dào linh động. Nó giúp cho tinh thần được “tha hồ bay nhảy vào những miền u ẩn của tạo hoá”. (Thu Giang, 1952)
Áp dụng
Giống như những bộ môn nghệ thuật khác, nhiếp ảnh chỉ là một công cụ để khám phá, phát triển và thể hiện cái tôi của mỗi cá thể. Do đó việc trau dồi, làm phong phú cái bản ngã của mỗi chúng ta là rất quan trọng. Mà để chạm được tới cái tôi sâu thẳm bên trong mỗi con người, thì ta càng phải lắng nghe bản thân nhiều hơn.
Ví như việc chọn chủ đề sáng tác, có thể ta chọn một chủ đề đã được thực hiện rất nhiều lần. Người có óc tân kỳ sẽ thực hiện chủ đề đó theo cách riêng của họ, chứ không bị vướng vào lối mòn tư duy cũ. Chỉ cần trong sâu thẳm, họ thấy rằng chủ đề đó họ thực sự quan tâm và mong muốn hoàn thành nó.
Thêm một ví dụ nữa, khi ta học một phương pháp hay kỹ thuật nhiếp ảnh từ một bậc tiền bối, lão làng mà ta ưa thích. Người có óc tân kỳ sẽ không những cố gắng học cho thành công cái phương pháp/kỹ thuật đó. Họ sẽ còn phát triển nó thêm nữa cho phù hợp với cái sở thích, điều kiện làm việc của bản thân. Kết quả là họ đã phát triển được một phương pháp/kỹ thuật mà chỉ riêng họ mới thực hành.
http://dannybach.com/wp-content/uploads/2016/11/NimbinStreet_23.jpg
(c) Danny Bach/Bạch Nam Hải
Phương pháp rèn luyện
Nói chung, muốn có được óc tân kỳ, ta cần phải:
- Giảm thiểu những công việc mang tính lặp lại, những công việc đó ít khi phải dùng tới sự suy nghĩ. Như vậy đầu óc sẽ không bị ù lỳ, thụ động.
- Coi chừng những thị phi từ xã hội, ám thị từ bên ngoài (xem thêm về Thuật ám thị ở phần sau).
- Kiểm tra những hành động, tư duy của bản thân liệu có phải là làm theo tập quán, thói quen hay theo hoàn cảnh chung quanh mình, sách vở, tôn giáo hay hội nhóm mà mình đang tham gia.
- Nghĩ tới sự tinh vi hơn là tư lợi. Nếu vì tư lợi mà tìm tòi khám phá, thì sẽ không thoát khỏi khuôn khổ, nguyên tắc được. Ví như trong nhiếp ảnh, nhiều người tham gia nhiếp ảnh chỉ vì danh vọng, tiền bạc hoặc thậm chí là sắc dục. Đó là những tư lợi sẽ giết chết đam mê. Hãy hướng tới việc hoàn thiện bản thân trong nhiếp ảnh, tư lợi xin hãy để ra sau. Xét như việc Steve Jobs muốn sáng tạo ra những sản phẩm mang tính tiên phong, cách mạng trong ngành công nghệ, chứ không phải đơn giản chỉ vì tiền, cho nên Apple mới có vị trí như ngày hôm nay - bạn có đồng ý chứ?
Trong nhiếp ảnh tư liệu, ta cần phải:
Cân nhắc thật kỹ trước khi quyết định theo đuổi một chủ đề: Ta theo đuổi nó vì nó đang là chủ đề hot, hay ta theo đuổi nó vì ta thực sự có lòng quan tâm và tình thương với nó. Vì nếu không thương, không thích thì không thể có cảm xúc sâu sắc được. Nếu cố làm thì cũng sẽ chỉ là “cưỡi ngựa xem hoa", thực hiện một cách nửa vời. Tất cả những điều đó sẽ thể hiện ra trong bộ ảnh của mình.
Bắt chước từ phong cách, kỹ thuật, chủ đề chụp đều không phải là điều xấu, nhưng phải tìm cách “biến của người thành của mình" - luôn luôn phải tìm cách cá nhân hoá những điều mình học được. Như Picasso từng nói “Nghệ sỹ tốt bắt chước, nghệ sỹ vĩ đại ăn cắp" (Good artitst copy, great artists steal).
Thật vậy, con người ai ai cũng nên rèn luyện cách tư duy của óc tân kỳ, đặc biệt là những người làm công việc sáng tạo. Trong nhiếp ảnh cũng vậy, óc tân kỳ giúp cho con người ta sáng tạo ra những điều mới từ những cái cũ. Để trở thành nhiếp ảnh gia tư liệu là một con đường dài, nếu từ đầu, ta không cố làm chính ta, khéo trên con đường đó, ta đã vô tình đánh rơi bản ngã từ lúc nào mà không hay.
Cảm ơn bạn đọc đã ghé đọc. Các phần tiếp theo sẽ được post ở bên dưới.
Tham khảo:
Thu Giang Nguyễn Duy Cần. 1952 (tái bản 2014). Óc Sáng Suốt. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản trẻ.
Óc tân kỳ, tính khách quan và sự khổ luyện
Chào các bạn! Hôm nay tôi xin mạo muội chia sẻ một số bài học tôi đã chiêm nghiệm được trong thời gian học và thực hành bộ môn nhiếp ảnh tư liệu (Documentary photography). Chủ đề được bàn trong chuỗi bài viết này là về những phẩm chất cơ bản cần có của một nhiếp ảnh gia tư liệu. Một đề tài rất lớn, nên nếu có thiếu xót thì xin bạn đọc đóng góp thêm.
Trong chuỗi bài viết này tôi sẽ viết thiên về phần tư tưởng chứ không tập trung vào kỹ thuật hay máy móc.
Tôi xin chia bài viết ra làm 3 phần có nội dung tóm tắt như sau:
Phần 1: Định nghĩa nhiếp ảnh tư liệu, giới thiệu tóm tắt về những phẩm chất cơ bản cần có của một nhiếp ảnh gia tư liệu: Óc tân kỳ, tính khách quan và sự khổ luyện. Luận bàn về óc tân kỳ.
Phần 2: Luận bàn về tính khách quan.
Phần 3: Luận bàn về sự khổ luyện.
Định nghĩa về nhiếp ảnh tư liệu
Đối với tôi, nhiếp ảnh tư liệu là việc chụp một bộ ảnh để kể một câu chuyện, mà câu chuyện ở đây, xin chia làm 2 loại:
Câu chuyện xảy ra theo trình tự thời gian, diễn biến một sự kiện.
Câu chuyện có mang chung một chủ đề cố định xuyên suốt bộ ảnh.
Nhiếp ảnh tư liệu không chỉ quan trọng ở việc chụp hình, mà việc biên tập ảnh và viết lời tựa cho bộ ảnh/từng bức ảnh cũng quan trọng tương đương. Người xem có thể hiểu được câu chuyện mà nhiếp ảnh gia muốn kể hay không, phụ thuộc rất sâu sắc vào 3 bước kể trên. Thời lượng thực hiện một bộ ảnh tư liệu ngắn cũng phải kéo dài vài ngày, dài có thể lên tới vài thập kỷ.
http://dannybach.com/wp-content/uploads/2017/05/XP10577.jpg
(c) Danny Bach/Bạch Nam Hải
Nói tóm lại, nhiếp ảnh tư liệu là kể lại một câu chuyện theo cách mà nhiếp ảnh gia hiểu về câu chuyện đó.
Nhiếp ảnh tư liệu được coi là nhiếp ảnh chính thống vì nó thể hiện đúng cái vai trò của nhiếp ảnh đối với nhân loại: Lưu trữ và bảo tồn lịch sử. Tôi xin được phép so sánh một nhiếp ảnh gia tư liệu với một nhà chép sử. Vì nếu được như vậy, nhiếp ảnh tư liệu sẽ phải có những nguyên tắc nhất định và người chụp ảnh phải có những phẩm chất khiến anh ta/chị ấy trở nên quân bình như một nhà chép sử thực thụ.
Trong các phẩm chất cần có, tôi xin được luận bàn về 3 phẩm chất tôi cho là cơ bản như sau:
1. Óc tân kỳ:
- Định nghĩa
- Áp dụng
- Phương pháp luyện tập
2. Tính khách quan:
- Định nghĩa
- Kiểm soát cảm xúc
- Thuật ám thị là gì? Sử dụng thuật ám thị sao cho đúng đắn
- Phương pháp luyện tập
3. Sự khổ luyện:
- Kỹ thuật
- Tư tưởng
- Phát triển
- Vượt qua thói quen
http://dannybach.com/wp-content/uploads/2016/05/FinalEdit-74.jpg
(c) Danny Bach/Bạch Nam Hải - 2016
Óc tân kỳ (Originality)
Định nghĩa
Óc tân kỳ là gì? Người có óc tân kỳ, không bao giờ chịu suy nghĩ theo ai, và cũng không chịu hành động theo ai. Nghĩa là bất kỳ trong công việc gì của mình làm đều có lộ ra cái bản sắc của mình trong đó, chớ không phải lối bắt chước như cái máy. Người có óc tân kỳ, vụ lấy sự tận thiện tận mỹ chứ không vụ lấy sự mới lạ; họ không phải là kẻ chỉ có óc hiếu kỳ, ham lập dị, hay bày vẽ cầu kỳ. Óc tân kỳ là một trong những điều kiện giúp cho trí tưởng tượng được dồi dào linh động. Nó giúp cho tinh thần được “tha hồ bay nhảy vào những miền u ẩn của tạo hoá”. (Thu Giang, 1952)
Áp dụng
Giống như những bộ môn nghệ thuật khác, nhiếp ảnh chỉ là một công cụ để khám phá, phát triển và thể hiện cái tôi của mỗi cá thể. Do đó việc trau dồi, làm phong phú cái bản ngã của mỗi chúng ta là rất quan trọng. Mà để chạm được tới cái tôi sâu thẳm bên trong mỗi con người, thì ta càng phải lắng nghe bản thân nhiều hơn.
Ví như việc chọn chủ đề sáng tác, có thể ta chọn một chủ đề đã được thực hiện rất nhiều lần. Người có óc tân kỳ sẽ thực hiện chủ đề đó theo cách riêng của họ, chứ không bị vướng vào lối mòn tư duy cũ. Chỉ cần trong sâu thẳm, họ thấy rằng chủ đề đó họ thực sự quan tâm và mong muốn hoàn thành nó.
Thêm một ví dụ nữa, khi ta học một phương pháp hay kỹ thuật nhiếp ảnh từ một bậc tiền bối, lão làng mà ta ưa thích. Người có óc tân kỳ sẽ không những cố gắng học cho thành công cái phương pháp/kỹ thuật đó. Họ sẽ còn phát triển nó thêm nữa cho phù hợp với cái sở thích, điều kiện làm việc của bản thân. Kết quả là họ đã phát triển được một phương pháp/kỹ thuật mà chỉ riêng họ mới thực hành.
http://dannybach.com/wp-content/uploads/2016/11/NimbinStreet_23.jpg
(c) Danny Bach/Bạch Nam Hải
Phương pháp rèn luyện
Nói chung, muốn có được óc tân kỳ, ta cần phải:
- Giảm thiểu những công việc mang tính lặp lại, những công việc đó ít khi phải dùng tới sự suy nghĩ. Như vậy đầu óc sẽ không bị ù lỳ, thụ động.
- Coi chừng những thị phi từ xã hội, ám thị từ bên ngoài (xem thêm về Thuật ám thị ở phần sau).
- Kiểm tra những hành động, tư duy của bản thân liệu có phải là làm theo tập quán, thói quen hay theo hoàn cảnh chung quanh mình, sách vở, tôn giáo hay hội nhóm mà mình đang tham gia.
- Nghĩ tới sự tinh vi hơn là tư lợi. Nếu vì tư lợi mà tìm tòi khám phá, thì sẽ không thoát khỏi khuôn khổ, nguyên tắc được. Ví như trong nhiếp ảnh, nhiều người tham gia nhiếp ảnh chỉ vì danh vọng, tiền bạc hoặc thậm chí là sắc dục. Đó là những tư lợi sẽ giết chết đam mê. Hãy hướng tới việc hoàn thiện bản thân trong nhiếp ảnh, tư lợi xin hãy để ra sau. Xét như việc Steve Jobs muốn sáng tạo ra những sản phẩm mang tính tiên phong, cách mạng trong ngành công nghệ, chứ không phải đơn giản chỉ vì tiền, cho nên Apple mới có vị trí như ngày hôm nay - bạn có đồng ý chứ?
Trong nhiếp ảnh tư liệu, ta cần phải:
Cân nhắc thật kỹ trước khi quyết định theo đuổi một chủ đề: Ta theo đuổi nó vì nó đang là chủ đề hot, hay ta theo đuổi nó vì ta thực sự có lòng quan tâm và tình thương với nó. Vì nếu không thương, không thích thì không thể có cảm xúc sâu sắc được. Nếu cố làm thì cũng sẽ chỉ là “cưỡi ngựa xem hoa", thực hiện một cách nửa vời. Tất cả những điều đó sẽ thể hiện ra trong bộ ảnh của mình.
Bắt chước từ phong cách, kỹ thuật, chủ đề chụp đều không phải là điều xấu, nhưng phải tìm cách “biến của người thành của mình" - luôn luôn phải tìm cách cá nhân hoá những điều mình học được. Như Picasso từng nói “Nghệ sỹ tốt bắt chước, nghệ sỹ vĩ đại ăn cắp" (Good artitst copy, great artists steal).
Thật vậy, con người ai ai cũng nên rèn luyện cách tư duy của óc tân kỳ, đặc biệt là những người làm công việc sáng tạo. Trong nhiếp ảnh cũng vậy, óc tân kỳ giúp cho con người ta sáng tạo ra những điều mới từ những cái cũ. Để trở thành nhiếp ảnh gia tư liệu là một con đường dài, nếu từ đầu, ta không cố làm chính ta, khéo trên con đường đó, ta đã vô tình đánh rơi bản ngã từ lúc nào mà không hay.
Cảm ơn bạn đọc đã ghé đọc. Các phần tiếp theo sẽ được post ở bên dưới.
Tham khảo:
Thu Giang Nguyễn Duy Cần. 1952 (tái bản 2014). Óc Sáng Suốt. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản trẻ.