Bố cục trong tranh/ảnh phong cảnh

[Guest]

Tôi thấy cái bài này rất hay, tuy dành cho dân hội họa nhưng đối với nhiếp ảnh cũng rất cần thiết. Anh em nào đã từng học qua một lớp nhiếp ảnh nào đó chắc cũng không lạ lắm với những nguyên tắc này, để lên đây coi như ôn lại kiến thức ấy mà còn đối với một số anh em mới, cũng là để tham khảo nếu chưa biết. Tất nhiên, đó chỉ là nguyên tắc cơ bản, vận dụng thậm chí "phá bố cục" mà vẫn đẹp đó là do từng người. Bài này được anh Nguyễn Việt dịch và đăng bên "góc Hà Nội". Tôi đã hỏi và được đồng ý. Bài rất dài, sẽ up từ từ lên nếu mọi người thích. Nếu không, cứ ý kiến tôi sẽ delete.



Quy tắc bố cục tranh phong cảnh - Tác giả: Johannes Vloothuis - Người dịch: Nguyễn Việt

Tôi sưu tầm ở đây môt loạt quy tắc (hay hơn nên gọi là mẹo) bố cục tranh mà khi sử dụng đúng thì sẽ giảm bớt sai lầm trong các bức tranh phong cảnh. Đây là những mẹo có ở trong hầu hết các sách dạy vẽ phong cảnh cộng với một số ý tưởng riêng của tôi. Xin nhắc các bạn trước: đừng để cho những quy tắc này trói buộc bạn. Quy tắc chỉ giúp bạn lúc bạn băn khoăn có quá nhiều thành tố muốn đưa vào tranh mà không biết sắp xếp ra sao. Quy tắc được là ra để người ta sử dụng, và vi phạm nhưng biết các quy tắc căn bản thì chí ít khi vi phạm quy tắc bạn cũng biết rõ mình đang vi phạm quy tắc nào, thay vì vi phạm chỉ vì không biết. Có đến 4 chục quy tắc nên tốt nhất bạn nên kiếm ly cà phê vừa đọc vừa uống thì hơn.

http://tinypic.com/2bto5h

1. Hãy nhìn vào bức tranh trên đây. Một bức tranh phong cảnh cần phải có một trung tâm chú ý, một điểm nhấn, là khu vực đẹp nhất. Điểm nhấn có thể được nhấn mạnh ở vị trí của nó và bằng màu sắc và độ tương phản. Một điểm nhấn tốt thường có:

* Màu mạnh nhất.
* Thay đổi đột ngột về độ tương phản.
* Nên nhưng không nhất thiết chiếm một phần tương đối lớn của bức tranh.
* Những cấu trúc do con người tạo nên, động vật hoặc hình dáng con người cũng giúp tăng thêm điểm nhấn. Đó là những diến viên chính.
* Khu vực xung quanh phụ trợ cần phải hướng người xem đến điểm nhấn bằng một chỉ báo hoặc một đường dẫn (xem hình 1 & 2)
* Điểm nhấn không nên đặt ở chính giữa bức tranh, tốt nhất là ở tỷ lệ 1/3.
* Điểm nhấn không nên bị che khuất, dù chỉ là một chút. Làm thế sẽ làm giảm tầm quan trọng.
* Một điểm nhấn được chọn tốt sẽ thu hút tâm trí người xem.

Hình 2: Cây gỗ trong bức ảnh này được đặt ở vị trí phù hợp làm đường dẫn cho mắt người xem hướng tới điểm nhấn:
http://tinypic.com/2bto9l

...to be continued

[Guest]

... continued


Hình 3: Trong bức tranh này đường viền mé nước là đường dẫn cho người xem hướng tới cây cầu là nhân vật chính trong bức tranh.
http://tinypic.com/2btoaa

2. Bạn có thể tạo một điểm nhấn thứ 2 trong tranh, coi như chương 2 trong câu chuyện của bạn. Tôi khuyên các bạn mới tập vẽ không nên dùng phương pháp này đến khi bạn thật sự thành thạo vì có thể 2 điểm nhấn sẽ cạnh tranh với nhau. Hai điểm nhấn không được chồng lên nhau. Một điểm phải lớn hơn và mạnh hơn. Cách tốt nhất là 2 điểm nhấn chéo nhau. Nếu không chéo được thì phương án 2 là theo phương nằm ngang.

Hình 4: Bức tranh dưới đây có thể đẹp mà không cần có bụi cây hoa ở phía dưới. Tuy nhiên tác giả đã quyết định thêm nó vào làm điểm nhấn thứ 2 cho bức tranh.
http://tinypic.com/2btoc3

[Guest]

....

3. Nên tránh đẩy người xem ra ngoài bức tranh bằng cách có những thành tố chỉ ra viền tranh hoặc chạy ra ngoài tranh, ví dụ cây gỗ, con đường, dòng sông chạy ra ngoài bức tranh. Lỡ có mà khó tránh được thì đặt một cái gì đó chặn không cho người xem đi ra ngoài tranh. Quy tắc tối thiểu là người và động vật nên hướng về người xem và vào phía giữa bức tranh.

Hình 5: Hãy chú ý đến con ngựa ở bên phải bức tranh này. Chú ý họa sĩ đã làm giảm giá trị con ngựa này bằng cách vẽ nó màu sẫm và nhòa vào với bụi cây. Nếu con ngựa này màu sáng hơn và tương phản với nền thì rõ ràng nó đã hướng người xem chạy thẳng ra ngòai bức tranh.
http://tinypic.com/2btocx


Hình 5a. Hãy nhìn bức tranh thứ 1 dưới đây. Cây gỗ quá thẳng và chỉ thẳng ra ngoài bức tranh. Bức thứ 2 đã được sửa, một vài cành gãy, nhánh cây được thêm vào để giảm tốc độ người xem chạy đi mất. Nhìn vào bức thứ 3, cây gỗ được đưa ra khỏi bức tranh và người xem bây giờ sẽ hướng theo đường mép nước để thưởng thức bức tranh.
http://tinypic.com/2btohj

[Guest]

http://tinypic.com/2btoip
http://tinypic.com/2btojc

[Guest]

....

4. Sông, suối, đường nên vào bức tranh theo hình chữ "S" hoặc chí ít thì cũng là hình uốn cong chữ "C". Tránh đường thẳng bằng mọi giá vì nó quá nhanh. Hãy để cho người xem "đi bộ" chầm chậm vào bức tranh

Hình 6. Dòng suối này bố cục theo chữ S, chậm chạp và lười biếng.
http://tinypic.com/2btoub

Hình 7. So sánh hình 6 với bức này uốn hình chữ C. Bạn sẽ thấy bức số 6 cho phép người xem đi chậm hơn và thưởng thức kỹ hơn.
http://tinypic.com/2btouw

[Guest]

Hình 8. Bố cục sai, con đường là một đường thẳng. Đường dẫn quá nhanh
http://tinypic.com/2btovk

Hình 9. Tốt hơn vì có khúc quanh
http://tinypic.com/2btp2x


...còn tiếp

[tuyennn]

Bai rat hay, nhat la cho tui newbie nhu em. Ngoai ra em cung rat thich chup phong canh. Xin bac Someros post tiep.

A, em biet la khong dung cho nhung cho em hoi: bac nao chi em danh tieng Viet o day duoc khong? Em khong biet chu cai nao cho dau nao. Con ve basic danh tieng Viet thi em biet roi. Cam ta cac bac. :)

[Guest]

Tiếp theo...

5. Nghệ thuật nhiều khi không cần logic. Tác động bằng hình ảnh là điều quan trọng nhất.

Hình 10. Chú ý hàng cây làm cho người ta cảm giác gió thồi từ bên phải sang bên trái. Thế nhưng hướng của mưa thì lại cho thấy gió thổi ngược lại.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_10.jpg

[Guest]

6. Đặt các chủ thể quan trọng vào điểm nhấn, đừng để họ chạy lung tung vì như thế họ sẽ cạnh tranh sự chú ý của người xem.

Hình 11. Tất cả người trong bức tranh này nằm trong bán kính của điểm nhấn ở góc dưới bên phải.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_11.jpg


Hình 12. Con ngựa này đặt sai chỗ. Giá mà họa sỹ đặt nó cạnh cái ghế băng thì bố cục đã đẹp hơn.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_12.jpg

[Guest]

7. Bạn có thể mời người xem tham gia vào bức tranh. Để cho người xem tự lang thang và tìm ra điểm thú vị, suy ngẫm, tưởng tượng.

Hình 13. Sau khúc quanh này là cái gì? Có phải là một cái hồ nước hay một thành phố? Nghệ sỹ để cho người xem tự suy tưởng

http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_13.jpg

[Guest]

8. Chiều sâu. Nghệ sỹ có lúc cần sử dụng mặt giấy phẳng 2 chiều để tạo ảo ảnh ba chiều. Chúng ta phải làm sao cho người xem tin những gì họ nhìn thấy là thật. Sau đây là vài mẹo nhỏ để tạo ảo ảnh 3 chiều.

* Đặt chủ thể chồng lên nhau một phần.
* Cảm giác về không gian. Màu sắc xanh hơn và nhạt hơn về phía hậu cảnh, đậm hơn về phía tiền cảnh. Trong thiên nhiên không phải lúc nào cũng thế, cái cây xa vài trăm mét vẫn cứ sẫm màu như thế. Bạn phải chọn góc nhìn phù hợp và thay đổi tùy ý.
* Các thành tố càng ở xa thì càng nhỏ hơn và mờ nhạt hơn.
* Tạo ít nhất 3 lớp, tiền cảnh, trung cảnh, hậu cảnh.
* Hãy xem lại hình 13. Ở tranh này có cảm giác xa gần rất rõ. Cây thông ở phía trước ngọn núi tạo cảm giác ngọn núi ở xa hơn. Màu sắc vàng ở tiền cảnh ấm hơn trong khi đó hậu cảnh nhạt nhòa hơn và lạnh hơn. Bóng ở trên ngọn núi ở xa nhạt hơn và xanh hơn ở trung cảnh. Rõ ràng có 3 lớp ở bức tranh này.

Hình 14. Nhiều lớp sẽ tăng cường cảm giác xa gần nếu bạn làm tối tiền cảnh.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_14.jpg

Hình 15. Sương mù tạo cảm giác xa.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_15.jpg

[paganini]

Bài này hay quá, Rảnh rỗi Bac post tiếp lên cho Anh Em xem với Bác ơi.

[Guest]

Tưởng bác Duongdl hồi này chuyển sang chụp thể loại chân dung nữ không thôi. Bác quan tâm thì em moi lên vậy!

9. Sử dụng màu và độ tương phản mạnh nhất cho điểm nhấn. Ở ngoài điểm nhấn thì giảm độ tương phản để giảm sự chú ý vào các điểm không quan trọng.

Hình 16: Bố cục sai. Cái cây ở bên trái quá sẫm làm giảm chú ý vào điểm nhấn.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_16.jpg

Hình 17: Bố cục tốt hơn. Cái cây bị cắt đi và độ tương phản giảm. Người xem chú ý vào con trâu hơn.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_17.jpg


Hình 18. Bộ quần áo sẫm màu của người đàn ông làm cho anh ta nổi bật. The dark clothes on the man readily make him stand out. Cái cửa ở góc không có nắng cũng sẫm màu nhưng xung quanh nó lại là màu trung bình, không tưong phản nên không thu hút sự chú ý. Hãy nhớ mẹo này giống như trong nhà hát người ta dùng đèn rọi chiếu vào nhân vật chính hay ca sĩ trên sàn diễn.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_18.jpg

[Guest]

10. Bức tranh của bạn trông sẽ không quá rối mắt nếu bạn tạo cho người xem một chỗ nghỉ, tốt nhất là ở trước điểm nhấn. Cho người ta một ít không gian để thở.

Hình 19. Mảng tuyết trắng trước cây thông tạo một chỗ nghỉ thỏai mái.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_19.jpg

[Guest]

11. Nếu được thì đưa vào tranh một ít chuyển động dọc, ngang hoặc chéo. Chỉ nên có 1 yếu tố có độ dài nhất. Đường chéo là hay nhất vì không song song với khung hình. Điều này sẽ tạo cho người xem có cảm giác về hướng.

Hình 20. Cây thông theo chiều dọc, cỏ thì theo đường chéo, đường mé nước ở xa thì nằm ngang. Chú ý: mấy cái cây thông bé giúp bỏ cảm giác có một hình tam giác xanh ở bên phải.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_20.jpg

[Guest]

12. Khi đưa vào tranh những chủ thể mà bản chất là chuyển động, nếu được thì tạo cảm giác chủ thể đang chuyển động mà không đặt chủ thể vào trạng thái như là đang tạo dáng.

Hình 21. Nghệ sỹ cho thấy là con ngựa đang đi bằng cách vẽ bụi bốc lên và vẽ dáng đuôi ngựa. Không có con ngựa nào đang "bay" trong không trung cả. Khi chụp ảnh thì hay bị "bay" như thế nhưng nếu được thì nên tránh. Khi vẽ thác nước cũng vậy, đôi khi chụp ảnh thì có cảm giác "đóng băng" thác nước, cứng nhắc. Tốt hơn là vẽ hay chụp thác nước mờ vì nước chảy. Như thế truyền cảm giác chuyển động tốt hơn.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_21.jpg

Cái này thì trong nhiếp ảnh dễ hơn rồi, dùng shutter speed hay vào PS "chơi" 1 tí là động liền. hé hé

[Guest]

13. Nếu bạn không quyết định được bắt đầu đường dẫn vào điểm nhấn của tranh (ví dụ như một dòng sông, con đường) từ đâu, nên để ý đến quy tắc này. Hầu hết chúng ta đều đọc từ trái sang phải, vì thế đa số mắt đều có thói quen bắt đầu nhìn từ phía bên trái bức tranh.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/rule_13_fig.jpg


... còn tiếp (mỏi tay quá)

[TheAmateur]

Sorenos,
Công lao bạn dịch và type... Thay mặt anh em dùng vnphoto cám ơn nhiều. :)

[paganini]

Cảm ơn Soneros nhiều lắm. Mình có vào trang này nhưng ngôn ngữ hạn chế đành nhờ Bác giúp. Hôm nào hậu tạ vậy

[fptvn]

rất hay, bạn có thể tiếp tục loạt bài này không, mình cũng muốn học cách làm thế nào để có một bức ảnh đẹp.

rất cám ơn bạn

[TeddyLoves]

lý thuyết thì tham khảo cho biết vậy thôi chứ khi chụp vẫn do con mắt & cảm xúc của mình là chính

[richie]

Mình mới xem DVD War Photographer khá bổ ích cho những người cầm máy về bố cục, góc nhìn..... Mọi người hãy thử xem DVD này và cho biết ý kiến nhé!

[droitarch]

Thấy bài này rất có giá trị cho dân beginner như em nên cho em moi nó dậyvà dịch tiếp phần sau.
14. Đường dẫn hướng nhìn cũng có bắt đầu tại góc trên bên trái chạy dần xuống góc phải bên dưới, giống như việc ta đọc 1 cuốn sách.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/rule_14_fig.jpg

15.Không nên bắt đầu đường dẫn từ 1 góc.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_22.jpg
Hình 22. Đây là một thiết kế tệ. Như bạn có thể thấy, con sông bắt đầu từ góc trái đáy của bức vẽ.

http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_23.jpg
Hình 23. Bằng cách mở mộng cửa sông thì chúng ta đã giải quyết được vấn đề.


Những lỗi cần tránh
16.Tránh sao chép lại những dạng, những đường nét, sự chuyển động, và kích thước. Cái này sẽ làm chúng tranh đua và mâu thuẫn với lẫn nhau.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_24.jpg
Hình 24. Bên trái bức tranh có 2 cây phong giống nhau. 1 trong số chúng phải thay đổi kích thước hoặc hình dáng khác.

http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_25.jpg
Hình 25. 2 con ngưạ có cùng kích thước và nằm ở cùng vị trí.

17.Tránh nhóm lại những động vật và con người trong số chẵn. Trong trường hợp bạn muốn miêu tả một cặp, thay đổi kích thước vị trí và kích thước.
http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_27.jpg
Hình 26. Sai. Ở đây 2 con hươu tranh với nhau bởi vì chúng được đặt trong những thế dáng tương tự, cùng kích thước


http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_26.jpg
Hình 27. Tốt hơn vì con hươu bên phải có kích thước và vị trí khác.

http://photoinf.com/General/Johannes_Vloothuis/landscape_composition_rules/Fig_28.jpg
Hình 28. Bức tranh này trông vẫn tốt ngay cả khi có thêm con hươu thứ 3 vào nền.

(Còn tiếp)

[T80]

kiến thức mở rộng rất lý thú .thankyou bác!

[DavisPhanh]

thak bác - e mới tham gia vào nhiếp ảnh nên đọc bài của bác thấy mửo rộng được nhiều thứ ^^

[cuBon]

Cám ơn tất cả tấm thịnh tình của các bác. Hữu ích với những đứa như em quá!

[tqkhanh_71]

thanks bác chủ, bài viết hay quá, mong bác chủ tiếp tục phát huy giúp anh em nâng cao hiểu biết

[FerrariGT]

Cảm ơn các bác đã nhiệt tình chia sễ những kiến thức rất quí báu.
Bác chủ hay Bác nào biết về vấn đề này, vui lòng ghé qua topic này và làm tiép "công việc" còn dang dỡ của Bác chủ nhe.
Đa tạ

[dante3790]

chờ đón khi nào hết em xin phép bác đc copy về máy để làm tài liệu học ạ :D